Tin tứcHàm Trần là cái tên không xa lạ với giới điện ảnh Việt. Anh từng ghi dấu với Âm Mưu Giày Gót Nhọn, Đoạt Hồn, và mới đây là Tiệm Ăn Của Quỷ – bộ phim kinh dị tâm kinh gây tiếng vang lớn. Nhưng phải đến Tử Chiến Trên Không, anh mới bước vào bước ngoặc trong sự nghiệp khi tái hiện một trong những vụ không tặc hiếm hoi trong lịch sử hàng không Việt Nam.
Áp lực tử câu chuyện có thật
Với Tử Chiến Trên Không, đạo diễn Hàm Trần bước vào một thử thách chưa từng có trong sự nghiệp. Đây không chỉ là một dự án điện ảnh giải trí, mà còn là sự tái hiện một lát cắt lịch sử ít được nhắc đến: vụ cướp máy bay những năm 1970. Ngay từ khoảnh khắc nghe nhà sản xuất Lương Công Hiếu kể sơ lược câu chuyện, anh đã bị cuốn hút.
“Tôi hỏi lại: ủa Việt Nam mình từng có vụ không tặc hả?”, anh kể lại. Khi được khuyên nên tìm gặp nhân chứng, đạo diễn Hàm Trần lập tức đến Đà Nẵng gặp cô Thu Cúc - cựu tiếp viên hàng không, và những người trực tiếp trải qua biến cố ấy. Những cuộc trò chuyện dài, đầy cảm xúc đã khiến anh vô cùng hứng thú. “Một câu chuyện hơn 50 năm chưa ai biết, nhưng lại có sức nặng khủng khiếp. Tôi nghĩ mình phải làm phim, dù lịch có bận thế nào cũng phải sắp xếp”.
Không giống với việc hư cấu, những tác phẩm lấy cảm hứng từ đời thực luôn đặt đạo diễn trước sức ép kép: vừa phải trung thành với sự thật, vừa phải đủ sức hấp dẫn để khán giả không thể rời mắt. Hàm Trần chia sẻ, điều khiến anh hứng thú chính là sức nặng tự thân của câu chuyện. “Câu chuyện thật vốn đã có lực. Nếu kể đúng cách, khán giả sẽ cảm nhận được ngay”.
Áp lực không chỉ đến từ thực tế. Tiến độ làm phim cũng là một “cuộc đua sinh tử”. Toàn bộ khâu viết kịch bản, dựng bối cảnh và quay chỉ gói gọn trong vòng chưa đầy 1 năm. Ê-kíp phải dựng tới hai mô hình máy bay hoàn chỉnh, vừa đủ an toàn cho hàng chục diễn viên vừa có thể tháo lắp để quay linh hoạt từ nhiều góc. “Chúng tôi quay trong không gian chật hẹp, thiếu oxy, nhiều khi diễn viên và cả ê-kíp mệt đến mức suýt xỉu. Có ngày quay xong mà cứ như vừa trải qua một trận chiến thật sự”, anh kể.
Dù vậy, sự thôi thúc từ câu chuyện có thật khiến Hàm Trần cùng ê-kíp kiên trì đến phút cuối. Chỉ ba ngày trước buổi công chiếu, vài phần kỹ xảo vẫn chưa hoàn tất. Sáng hôm ra mắt, anh còn kiểm tra lại bản IMAX lần cuối. “Khi khán giả vỗ tay lúc máy bay đáp xuống an toàn, tôi mới thở phào. Ok rồi, đúng là hành trình mình theo đuổi đã tới đích”.
Hành trình khẳng định vị thế
Trước khi trở thành một đạo diễn quen thuộc với khán giả Việt, Hàm Trần khởi đầu bằng công việc xung quanh liên quan đến điện ảnh. Hai mươi năm trước, anh tham gia chỉnh sửa Dòng Máu Anh Hùng của Charlie Nguyễn, tác phẩm khai mở cho dòng phim hành động Việt Nam đương đại. Chính ở dự án ấy, anh học được nhiều nguyên tắc dựng nhịp phim hành động, cách xen kẽ cao trào với những khoảng lặng để khán giả không kiệt sức. Bài học này trở thành kinh nghiêm của nam đạo diễn trong dự án sau này.
Nhiều năm qua, Hàm Trần không gắn mình với một thể loại duy nhất. Từ kinh dị với Đoạt Hồn, phim viễn tưởng thiếu nhi như Maika, hay drama là Vẽ Đường Cho Yêu Chạy và đến bây giờ là hành động với Tử Chiến Trên Không. Dù ở thể loại nào khán giả cũng nhìn thấy dấu ấn chung: câu chuyện về gia đình. Anh thẳng thắn: “Với tôi, gia đình là trung tâm. Người Việt coi trọng cha mẹ, coi trọng tình thân. Đó là điều khác biệt so với văn hóa phương Tây. Phim nào của tôi, dù kinh dị hay hành động, đều có thông điệp gia đình ẩn trong đó”.
Chính vì chọn cách “đứng sau máy quay”, không chạy theo hình ảnh ngôi sao đạo diễn, nên tên tuổi Hàm Trần ít khi xuất hiện trong danh sách những đạo diễn hàng đầu được truyền thông nhắc đến. “Tôi thiếu marketing”, anh chia sẻ. Nhưng sự thiếu vắng ấy không đồng nghĩa với sự kém cỏi. Thực tế, Hàm Trần là một trong số ít đạo diễn có chất lượng ổn định qua nhiều năm, với sản phẩm luôn ở mức chỉn chu và được đánh giá cao.
Khi được hỏi về chuyện “vượt mặt” những người đạo diễn khác về doanh thu, Hàm Trần chỉ lắc đầu: “Hên xui thôi. Đạo diễn nào cũng có phim thắng, phim thua. Tôi không quan tâm doanh thu ngay từ đầu, điều tôi để tâm là đã làm tốt nhất có thể chưa”.
Ở Hàm Trần, người ta nhận ra sự bền bỉ và tỉnh táo của một đạo diễn biết mình đi đâu, làm gì. Không ồn ào, không tạo sóng trên truyền thông, nhưng anh để lại những bộ phim mà khi nhắc lại, khán giả luôn có thể nhớ đến chi tiết, nhân vật và cảm xúc.
Khát vọng với điện ảnh Việt
So với Hollywood hay Hàn Quốc - những quốc gia có thế manh ở dòng phim hành động, Việt Nam vẫn còn dè dặt với thể loại này. Vì vậy, Tử Chiến Trên Không dễ bị đặt vào thế so sánh. Nhưng đạo diễn Hàm Trần không lo lắng. “Đây là câu chuyện của Việt Nam. Đừng nghĩ chỉ nước ngoài mới làm được phim hành động. Việt Nam là một vùng đất anh hùng, nhiều câu chuyện hấp dẫn để kể”.
Niềm tin ấy không đến từ sự tự mãn, mà từ niềm kiêu hãnh về lịch sử dân tộc. Với nam đạo diễn, hành động chỉ là vỏ bọc, điều quan trọng hơn là đưa khán giả đi vào chiều sâu của ký ức. Sau Địa Đạo, Mưa Đỏ, hay Tử Chiến Trên Không, anh mong khán giả có thể tiếp tục tin tưởng rằng: điện ảnh Việt hoàn toàn đủ sức tái hiện những trang sử hào hùng bằng ngôn ngữ hiện đại.
Hàm Trần cũng thẳng thắn nhìn nhận hạn chế. Nam đạo diễn biết kịch bản phim vẫn còn dễ đoán, một số chi tiết gây tranh luận. Nhưng thay vì chối bỏ, anh coi đó là động lực để hoàn thiện hơn ở những dự án sau. “Đạo diễn phải luôn thay đổi, đừng bị dậm chân tại chỗ. Thành công hay thất bại đều có lý do riêng. Điều tôi quan tâm nhất là tìm cách mới để kể chuyện”.
Trong bối cảnh điện ảnh Việt ngày càng sôi động, với sự nổi lên của thế hệ đạo diễn trẻ, Hàm Trần không thấy đó là một sự cạnh tranh mà ngược lại, đó lại là sự kỳ vọng cho nền điện ảnh Việt. Anh tham gia nhiều liên hoan phim, theo dõi sự trưởng thành của lớp đàn em. “Tôi thích những đạo diễn hiểu khán giả. Tôi chờ đợi thế hệ mới, vì tôi tin họ sẽ mang đến sức sống mới cho điện ảnh nước nhà”.
Với Tử Chiến Trên Không, Hàm Trần không chỉ kể lại một câu chuyện trong quá khứ, mà còn tự viết nên tuyên ngôn nghệ thuật của mình: Điện ảnh Việt phải khác biệt, phải dám bước đi trên con đường riêng. Dù con đường ấy nhiều chông gai, nhưng với niềm tin và sự kiên định, anh đang chứng minh rằng: người Việt hoàn toàn có thể tạo ra những bộ phim khiến cả thế giới phải lắng nghe.
