- Vè nói ngược là gì?
- Những bài vè nói ngược dân gian cho trẻ em
- Vè nói ngược Bao giờ cho đến tháng ba
- Vè nói ngược Bước sang tháng sáu giá chân
- Vè nói ngược Các cụ dung dẻ đi chơi
- Vè nói ngược Con chim mần tổ dưới nước
- Vè nói ngược Hươu đẻ dưới nước, cá ở trên núi
- Vè nói ngược Năm nay lớn nước, thiên hạ được mùa
- Vè nói ngược Ngồi buồn nói ngược mà chơi
- Vè nói ngược Non cao đầy nước, đáy biển đầy cây
- Vè nói ngược Nắng hạn đầy nước
- Vè nói ngược Xắn quần mà lội, lội núi cheo leo
- Vè nói ngược Ngựa đua dưới nước
- Vè nói ngược Chim ăn dưới nước cá đẻ trên cây
- Vè nói ngược Chuồn chuồn đánh giặc
- Vè nói ngược Lưng đằng trước, bụng đằng sau
- Vè nói ngược Nắng lên cho mối bắt gà
- Một số câu thơ, bài thơ nói ngược hay
Vè là kho tàng tri thức của dân gian, sở hữu giá trị giáo dục, thẩm mỹ sâu sắc. Nhắc đến thể loại này, chúng ta không thể không kể tới những bài vè nói ngược thú vị được truyền miệng rộng rãi, gắn liền với bao thế hệ trẻ em Việt Nam.
Vè nói ngược là gì?
Vè là một thể loại của văn học dân gian, có ca vần, được sáng tác nhằm phản ánh kịp thời các sự kiện cũng như tri thức trong cuộc sống. Vè thường giàu tính thời sự (được xem là một dạng báo nói), dễ hiểu, dễ nhớ, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày.
Giống như tên gọi, vè nói ngược không diễn đạt theo cách thông thường mà vận dụng lối nói ngược lại với sự thật. Điều này khiến nội dung được truyền đạt trở nên sáng tạo, dí dỏm và ấn tượng hơn.
Nội dung chủ yếu của các bài vè nói ngược dành do trẻ mầm non hay học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 là các tri thức dân gian về tự nhiên, cuộc sống sinh hoạt, đạo lý… Dưới đây là một số bài vè hay do VOH chọn lọc.
Những bài vè nói ngược dân gian cho trẻ em
Vè dân gian Việt Nam nội dung phong phú, phản ánh tri thức, cuộc sống một gần gũi lại có ca vần đơn giản, dễ nhớ nên phù hợp với nhiều đối tượng, bao gồm cả trẻ em. Chính vì vậy mà đây cũng được xem là nguồn tư liệu dạy học giá trị.
Bên cạnh những bài vè dân gian phổ biến, thầy cô và phụ huynh có thể tham khảo thêm vè nói ngược. Sự thú vị của tiểu loại này có thể tạo hứng thú học tập, giúp trẻ tự khám phá thế giới quanh mình.
(Lưu ý, các bài vè dân gian có thể có nhiều dị bản. Ngoài ra, cha mẹ, thầy cô giáo... cần kiểm tra nội dung trước khi đọc cho trẻ)
Vè nói ngược Bao giờ cho đến tháng ba
Bao giờ cho đến tháng ba,
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.
Hùm nằm cho lợn liếm lông,
Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi.
Nắm xôi nuốt trẻ lên mười,
Con gà, be rượu nuốt người lao đao.
Lươn nằm cho trúm bò vào,
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.
Lúa mạ nhảy lên ăn bò,
Cỏ năn, cỏ lác rình mò bắt trâu.
Gà con đuổi bắt diều hâu,
Chim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông.
Vè nói ngược Bước sang tháng sáu giá chân
Bước sang tháng sáu giá chân,
Tháng một nằm trần bức đổ mồ hôi.
Con chuột kéo cầy lồi lồi,
Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong.
Vườn rộng thì thả rau rong,
Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa.
Đàn bò đi tắm đến trưa,
Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương.
Voi kia nằm ở gặm giường,
Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn.
Chuồn kia thấy cám liền ăn,
Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua.
Trời mưa cho mối bắt gà,
Thòng đong, cân cấn đuổi cò lao xao.
Lươn nằm cho trúm bò vào,
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.
Thóc giống cắn chuột trong bồ,
Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu.
Chim chích cắn cổ diều hâu,
Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.
Bong bóng thì chìm,
Gỗ lim thì nổi.
Đào ao bằng chổi,
Quét nhà bằng mai.
Hòn đá dẻo dai,
Hòn xôi rắn chắc.
Gan lợn thì đắng,
Bồ hòn thì bùi.
Hương hoa thì hôi,
Nhất thơm thì cú.
Đàn ông to vú,
Đàn bà rậm râu.
Hay cắn thì trâu,
Hay cày thì chó.
Dị bản1:
Bước sang tháng sáu giá chân
Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi
Con chuột kéo cày lồi lồi
Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong
Vườn rộng thì thả rau rong
Ao sâu vãi cải lấy ngồng làm dưa
Đàn bò đi tắm đến trưa
Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương
Voi kia nằm dưới gậm giường
Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn
Chuồn chuồn thấy cám liền ăn
Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua
Bao giờ cho đến tháng ba
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng
Hùm nằm cho lợn liếm lông
Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi
Nắm xôi nuốt trẻ lên mười
Con gà nậm rượu nuốt người lao đao
Lươn nằm cho trúm bò vào
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô
Thóc giống cắn chuột trong bồ
Một trăm lá mạ đổ vồ con trâu
Chim chích cắn cổ diều hâu
Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.
Bong bóng thì chìm,
Gỗ lim thì nổi.
Đào ao bằng chổi,
Quét nhà bằng mai.
Bánh đa thì dai,
Bún kia thật cứng.
Dị bản 2:
Bước sang tháng sáu giá chân
Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi
Con chuột kéo cày lồi lồi
Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong
Vườn rộng thì thả rau rong
Ao sâu vãi cải lấy ngồng làm dưa
Đàn bò đi tắm đến trưa
Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương
Voi kia nằm dưới gậm giường
Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn
Chuồn chuồn thấy cám liền ăn
Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua
Bao giờ cho đến tháng ba
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng
Hùm nằm cho lợn liếm lông
Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi
Nắm xôi nuốt trẻ lên mười
Con gà nậm rượu nuốt người lao đao
Lươn nằm cho trúm bò vào
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô
Thóc giống cắn chuột trong bồ
Một trăm lá mạ đổ vồ con trâu
Chim chích cắn cổ diều hâu
Gà con tha quạ biết đâu mà lần
Cầy cáo thì đuổi chó săn
Một đàn con chuột đuổi ăn con mèo.
Con chó hay trèo,
Con mèo hay cắn,
Xôi thịt thì đắng,
Bồ hòn thì bùi,
Hương xạ thì hôi,
Thơm như tổ cú,
Đàn ông to vú
Đàn bà rậm râu,
Hay gáy con trâu,
Hay bừa gà trống,
Của ta thì trọng,
Của Chúa thì hèn,
Giấy bản thì đen,
Mực Tàu thì trắng,
Mây mù thì nắng,
Mây trắng thì mưa.
Vè nói ngược Các cụ dung dẻ đi chơi
Các cụ dung dẻ đi chơi,
Để cho con trẻ lại ngồi đấm lưng.
Ta mang sợi chỉ lên rừng,
Để trói con hổ, hổ đừng quấy ta.
Ta mang dây chão về nhà,
Ta trói con kiến, kiến ra đằng nào.
Vè nói ngược Con chim mần tổ dưới nước
Vẻ vè vè ve,
Nghe vè nói ngược.
Con chim mần tổ dưới nước,
Con cá mần tổ trên cây.
Thằng chết dắt trâu đi cầy,
Thằng sống chôn mày dưới lỗ.
Thuyền ông đi bộ,
Ngựa lội dưới sông.
Một bầy cá nhám lên đồng kiếm ăn.
Vè nói ngược Hươu đẻ dưới nước, cá ở trên núi
Lặng nghe kể ngược,
Hươu đẻ dưới nước,
Cá ở trên núi.
Đựng phân bằng túi,
Đựng trầu bằng gơ.
Bể thì có bờ,
Ruộng thì lai láng.
Hàng xẩm thì sáng,
Tối mịt thì đèn.
Hũ miệng thì kèn,
Loa miệng thì lo.
Cân cấn thì to,
Con voi bé tí.
Nhẵn nhụi thì mít,
Gai góc thì dừa.
Bồ hòn thì chua,
Nước cá thì thơm.
Người nằm ổ rơm,
Nhường giường cho chó.
Thất nghiệp thì giàu,
Bay thấp bồ câu,
Bay cao thì dế.
Chua thì có mía,
Ngọt thì có chanh.
Thịt lợn thì tanh,
Thịt bò thì ngậy.
Ngọt thì có cậy,
Chua thì có bánh đường.
Đi cày bằng quang,
Gánh phân bằng ách.
Bà vãi có sách,
Ông thầy ngồi không.
Quan cả đeo gông,
Thằng tù xử kiện.
Cái kiến thì to,
Con bò bé tí.
Vè nói ngược Năm nay lớn nước, thiên hạ được mùa
Ve vẻ vè ve,
Nghe vè nói ngược.
Năm nay lớn nước,
Thiên hạ được mùa.
Sinh ra cái cua,
Tám càng hai cẳng.
Nhất trọng nhì hiệp,
Vua chúa thì hiền.
Giấy bản thì đen,
Mực tàu thì trắng.
Gan lợn thì đắng,
Bồ hòn thì bùi.
Hương xạ thì hôi,
Thơm tho tổ cú.
Đàn ông to vú,
Đàn bà rậm râu.
Khỏe cắn thì trâu,
Khỏe cày thì chó.
Yếu chạy thì ngựa,
Khỏe chạy thì sên.
Tối như đèn,
Sáng như xẩm.
Lẩm cẩm cơm nếp,
Cơm tẻ dẻo dang.
Cứng như khoai lang,
Bở như hòn đá.
Trên vườn thả cá,
Dưới ao trồng rau.
Nuôi vịt chọi nhau,
Gà trống lội nước.
Vè nói ngược Ngồi buồn nói ngược mà chơi
Ngồi buồn nói ngược mà chơi
Cua đinh nó liệng trên trời quá hay
Trưa trưa bắt chó ra cày
Trâu kia hực sủa, chuột dày ông voi
Một lũ thầy bói đi coi
Trưa trưa đốt đuốc mà soi ếch bà
Con nít mà dắt bà già
Chân đi lỏng khỏng té mà xuống ao
Câu thì lấy đá làm phao
Lưới kia đem bủa ào ào ngọn cây
Con sấu liệng bay trên mây
Rồng vàng trói ké nằm ngay dưới bè
Thầy pháp tụng kinh rề rà
Thầy chùa bắt chó ra hè mà ram
Thầy tu mắng chửi làm xàm
Chằn tinh tu hành đọc sách siêng năng
Chuột xạ thấy thịt thì gầm
Hùm thì bươi rác xóc dằm trong da
Dưới sông tàu ngựa, chuồng dê
Trên bờ lại thả câu rê, lưới mành
Chẻ tre mà buộc manh manh
Xe sợi chỉ mành cột cổ con nai
Bùn kia đã cứng còn dai
Thịt gà cồ nọ chưa nhai đã mềm
Con vịt đá độ ăn tiền
Gà trống mẹ hiền lặn lội nuôi con
Đàn bà trang điểm kiếm chồng
Con gái ở vậy dốc lòng thủy chung
Bảy mươi, bảy mốt còn son
Mười lăm mười sáu cháu con bộn bàng.
Vè nói ngược Non cao đầy nước, đáy biển đầy cây
Ve vẻ vè ve,
Cái vè nói ngược.
Non cao đầy nước,
Đáy biển đầy cây.
Dưới đất lắm mây,
Trên trời lắm cỏ.
Người thì có mỏ,
Chim thì có mồm.
Thẳng như lưng tôm,
Cong như cán cuốc.
Thơm nhất là ruốc,
Hôi nhất là hương.
Đặc như ống bương,
Rỗng như ruột gỗ.
Chó thì hay mổ,
Gà hay liếm la.
Xù xì quả cà,
Trơn như quả mít.
Meo meo là vịt,
Quạc quạc là mèo.
Trâu thì hay trèo,
Sóc thì lội nước.
Rắn thì hay bước,
Voi thì hay bò.
Ngắn như cổ cò,
Dài như cổ vịt.
Đỏ như quả quýt,
Vàng như quả hồng.
Cao tồng ngồng như chim tu hú,
Lùn lụ khụ như chim bồ nông.
Vè nói ngược Nắng hạn đầy nước
Nghe vẻ nghe ve
Nghe vè nói ngược
Nắng hạn đầy nước
Mưa dầm khô rang
Đám cưới đình làng
Kì yên ngoài chợ
Nhà giàu khất nợ
Nhà nghèo cho vay
Đàn bà đi cày
Đàn ông đi cấy
Ghe nổi thì đẩy
Ghe cạn thì chèo
Nuôi chuột bắt mèo
Nuôi heo lấy trứng
Xu xoa thì cứng
Đá núi thì mềm
Trời nắng về đêm
Ban ngày sao mọc.
Vè nói ngược Xắn quần mà lội, lội núi cheo leo
Vè vẻ vè ve,
Cắm vè cắm lối.
Xắn quần mà lội,
Lội núi cheo leo.
Chống gậy mà trèo,
Trèo sông trèo bể.
Tôi ngồi tôi kể,
Cái vè của tôi.
Cứng như xôi,
Mềm như đá.
Thơn như cú,
Tanh như hương.
Tối như gương,
Sáng như mực.
Mùa đông nóng nực,
Mùa hè rét run.
Vè nói ngược Ngựa đua dưới nước
Nghe vẻ nghe ve
Nghe vè nói ngược
Ngựa đua dưới nước
Tàu chạy trên bờ
Trên núi đặt lờ
Dưới sông bửa củi
Gà cồ hay ủi
Heo nái hay bươi
Nước kém mùng mười
Ba mươi nước lớn
Ghe nổi thì đẩy
Ghe cạn thì chèo
Mấy chú nhà nghèo
Cho vay bạc nợ
Nhà giàu nhà có
Thiếu trước hụt sau
Đòn xóc bổ cau
Dao bầu cắt lúa
May quần bằng búa
Bửa củi bằng kim.
Vè nói ngược Chim ăn dưới nước cá đẻ trên cây
Vè vẻ vè ve nghe vè nói ngược
Chim ăn dưới nước cá đẻ trên cây
Thuyền chèo côi bộ, ngựa chạy dưới sông
Gặp trộ mưa giông mối ra ăn gà
Cứ tài đàn bà đánh giặc thờ vua
Con tôm cắn cọng con cua
Cả bầy chuột nhắt chạy đua với mèo
Cá dù bẻ cổ con trâu
Trái bí trái bầu châm trả con ong
Cái kẻng thì kêu ò e
Ai mà chặt chuối dấu ghe
Chặt săn chặt súc làm ghe cho chìm
Ai mà vác xỉa bắn chim
Vác ná đâm cá đi tìm non cao?
Vè nói ngược Chuồn chuồn đánh giặc
Chuồn chuồn đánh giặc
Voi đậu bờ rào
Rộng nhất thì ao
Hẹp hòi thì biển
Đẹp nhất thì khỉ
Xấu xa thì tiên
Bong bóng thì chìm
Gỗ lim thì nổi
Đào ao bằng chổi
Quét nhà bằng mai
Tròn thì bồ đài
Méo thì miệng thúng
Thất nghiệp thì trọng
Làm quan thì hèn
Giấy bản thì đen
Mực Tàu thì trắng
Gan lợn thì đắng
Bồ hòn thì bùi
Hương hoa thì hôi
Nhất thơm tổ cú
Đàn ông có vú
Đàn bà rậm râu
Hay cắn thì trâu
Hay cày thì chó
Yếu chạy thì ngựa
Khỏe chạy thì sên
Tối tăm thì đèn
Sáng sủa thì xẩm
Cơm nếp lẩm cẩm
Cơm tẻ dẻo dai…
Vè nói ngược Lưng đằng trước, bụng đằng sau
Lưng đằng trước,
Bụng đằng sau.
Đi bằng đầu,
Đội bằng gót.
Dấm thì ngọt,
Mật thì chua.
Nhanh như rùa,
Chậm như thỏ.
Quan khốn khổ,
Dân giàu sang.
Vua bần hàn,
Dân sung túc.
Cứng bánh đúc,
Mềm gỗ lim.
To như kim,
Bé như cột.
Lợn nhảy nhót,
Chim ù lì.
Trắng như chì,
Đen như bạc.
Chó cục tác,
Gà gâu gâu.
Vè nói ngược Nắng lên cho mối bắt gà
Nắng lên cho mối bắt gà
Một trăm đàn bà đánh giặc cho vua
Con tép nó kẹp con cua
Một bầy cá mại cõng rùa đi ăn
Chồn đèn cắn cổ chó săn
Chuột kêu chút chít, đòi ăn con mèo
Chó chạy, chồn rượt đuổi theo
Chuột gặm chân mèo, muỗi đốt cánh dơi
Cây cao bóng mát chơi vơi
Gà con tha quạ lên ngồi cành tre
Con voi ấp trứng sau hè
Gà con đi kiện, vịt què vô Nha
Nực cười rết nuốt trứng gà
Đàn ông có chửa, đàn bà có râu
Trai tơ sắm cối giã trầu
Bà già bạc đầu nằm ngửa trong nôi
Chẳng tin đốt đuốc mà coi
Thầy chùa đang ướp cá mòi nấu chay.
Một số câu thơ, bài thơ nói ngược hay
Nói ngược là một hình thức được sử dụng khá nhiều trong văn học dân gian. Bên cạnh vè thì còn có ca dao, đồng dao nói ngược. Đây là một số gợi ý đặc sắc và phù hợp với trẻ mầm non, học sinh tiểu học.
- Ba bà dung dẻ đi chơi
Trẻ em lọm khọm lo người đấm lưng.
- Gập ghềnh nước chảy qua đèo
Mây xô xuống biển, thuyền trèo qua non.
- Con mèo đánh giặc đông tây
Con voi nằm bếp ỉa đầy nồi rang.
- Châu chấu đuổi cái chích chòe
Cỏ dày đồng nội cắn què mõm trâu.
- Ban đêm oi bức mặt trời
Ban ngày mát mẻ trăng cười trên cao
Ban đêm nắng đỏ hồng hào
Ban ngày nhấp nháy ông sao đầy trời.
- Ta mang sợi chỉ lên rừng
Mà trói con hổ, hổ đừng quấy ta
Ta đem dây chão về nhà
Mà trói con kiến, kiến ra đường nào.
- Mèo nằm cho chuột đến vồ
Hổ nằm ngoan ngoãn cho bò liếm lông
Trời mưa cho nước phun rồng
Cho bấc chìm xuống, bồng bềnh gỗ lim.
- Lên rừng đánh cá mè trôi
Xuống sông đốn gỗ mà lôi về rừng
Lên rừng bắt tép kho cà
Xuống sông hái quả thanh trà về ăn
Lên rừng bắt con cá măng
Xuống sông đánh hổ, đánh trăn mang về
Lên rừng bủa lưới bắt mè
Xuống sông giăng bẫy mà đè gà lôi.
Vè nói chung và vè nói ngược nói riêng là một thể loại tự sự dân gian phổ biến trong đời sống sinh hoạt thuở trước. Chúng đóng góp nhiều giá trị vào nền văn học nước nhà, mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc, cần được trân trọng, gìn giữ và đồng hành cùng nhiều thế hệ cho đến tận mai sau.
Theo dõi VOH Thường thức để cập nhật nhiều bài viết hay!