Tin tứcMột nghiên cứu mới do các nhà khoa học Trung Quốc công bố đã phát hiện ra một loại vi rút corona mới ở dơi, có khả năng lây truyền sang người nhờ cơ chế gắn kết với thụ thể ACE2 – cùng cách thức mà SARS-CoV-2 gây đại dịch COVID-19 sử dụng. Nghiên cứu được dẫn dắt bởi bà Thạch Chính Lệ, nhà vi rút học lừng danh thường được mệnh danh là “người dơi” nhờ những thành tựu trong nghiên cứu các chủng vi rút corona trên dơi tại Viện Vi rút học Vũ Hán.
Công trình, được thực hiện tại Phòng thí nghiệm Quảng Châu với sự phối hợp của Viện Hàn lâm Khoa học Quảng Châu, Đại học Vũ Hán và Viện Vi rút học Vũ Hán, cho thấy loại vi rút mới thuộc nhánh HKU5 – một nhóm vi rút được phát hiện lần đầu trên dơi Nhật Bản tại Hong Kong. Nhóm vi rút này nằm trong họ Merbecovirus, cùng họ với các chủng vi rút gây Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Điểm đặc biệt của vi rút HKU5-CoV-2 là khả năng gắn vào thụ thể ACE2 không chỉ ở dơi mà còn ở con người và nhiều loài động vật có vú khác.
Theo báo cáo nghiên cứu, khi được phân lập từ mẫu dơi, vi rút HKU5-CoV-2 đã chứng minh khả năng xâm nhập vào tế bào người cũng như các mô nhân tạo mô phỏng cơ quan hô hấp và đường ruột. Điều này cho thấy vi rút có thể lây truyền qua con đường trực tiếp hoặc qua vật chủ trung gian, mặc dù mức độ lây nhiễm hiện tại thấp hơn đáng kể so với SARS-CoV-2. Nhóm nghiên cứu khẳng định rằng phiên bản dòng 2 của HKU5-CoV có mức độ thích nghi với thụ thể ACE2 của con người cao hơn so với dòng 1 trước đó.
Song song với những kết quả này, một nghiên cứu khác do Đại học Washington, Seattle và Đại học Vũ Hán thực hiện cho thấy khả năng gắn kết của vi rút HKU5 với thụ thể ACE2 ở người chưa đạt hiệu quả tương đương SARS-CoV-2. Tiến sĩ Michael Osterholm – chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota – cho rằng “những phản ứng lo ngại về nguy cơ bùng phát đại dịch mới từ loại vi rút này là sự thổi phồng quá mức”. Ông nhấn mạnh rằng cộng đồng đã có một mức độ miễn dịch nhất định nhờ tiếp xúc với các loại vi rút tương tự SARS trong quá khứ, do đó nguy cơ lan truyền rộng rãi vẫn còn hạn chế.
Bên cạnh đó, sau khi hãng tin Bloomberg đưa tin về phát hiện này vào sáng ngày 21-2, thị trường chứng khoán đã phản ứng tích cực với cổ phiếu của các nhà sản xuất vắc xin COVID-19 như Pfizer, Moderna và Novavax ghi nhận mức tăng nhẹ trong phiên giao dịch, mặc dù xu hướng chung của thị trường có phần giảm sút.
Phát hiện ra vi rút mới lại mở ra cuộc tranh luận gay gắt về nguồn gốc của COVID-19. Viện Vi rút học Vũ Hán – nơi bà Thạch từng công tác – đã nhiều lần bị gán cho các giả thuyết liên quan đến “rò rỉ phòng thí nghiệm”. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có bằng chứng khách quan nào chứng minh SARS-CoV-2 xuất phát từ phòng thí nghiệm, khi mà nhiều nghiên cứu khác vẫn ủng hộ giả thuyết vi rút có nguồn gốc từ dơi và lây sang người qua vật chủ trung gian.
Trong bối cảnh đó, các chuyên gia đồng thuận rằng mặc dù HKU5-CoV-2 có khả năng xâm nhập vào tế bào người, song các yếu tố cần thiết để hình thành một đại dịch vẫn chưa được đáp ứng. Việc tăng cường nghiên cứu, giám sát và phòng ngừa các loại vi rút từ động vật là cần thiết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe cộng đồng. Các cơ quan y tế Trung Quốc và quốc tế đang tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của nghiên cứu, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời.
Tóm lại, dù vi rút mới có những đặc điểm đáng chú ý tương tự SARS-CoV-2, nhưng theo đánh giá của nhiều chuyên gia, nguy cơ lây lan sang người vẫn còn thấp và không có gì đáng lo ngại trong thời điểm hiện tại.
