Tin tứcTrần Duy Nam, Công nhân một Doanh nghiệp sản xuất đồ nhựa cho biết:
Từ năm 2010, mức đóng BHXH đã tăng hơn so với trước đây, trong đó người sử dụng lao động đóng 16% và người lao động đóng 6% (mức đóng này sẽ tăng thêm 2% vào năm 2014). Tuy tỷ lệ tăng lương hưu những năm gần đây khá nhanh, nhưng do mức đóng BHXH thấp nên lương hưu không đủ đảm bảo đời sống nói chung. Một chuyên gia về lao động cảnh báo: Việc thả nổi các kiểu “lách luật” trong trả lương, thu nhập và “hợp thức hóa” việc đóng BHXH theo mức lương cơ bản ghi trong hợp đồng sẽ gây hậu họa khó lường cho 10-20 năm sau - khi người lao động hết tuổi lao động, nghỉ hưu. Việc quy định và vận dụng mức tiền lương tối thiểu làm căn cứ trả lương đang làm méo mó, lệch lạc chính sách tiền lương, thu nhập, tạo điều kiện cho chủ sử dụng lao động trục lợi trên sự đóng góp, cống hiến của người lao động. Thiệt thòi cuối cùng thuộc về người lao động mà thôi. Bà Nguyễn Thị Dân, Trưởng phòng lao động tiền công và tiền lương của Sở LĐTB-XH TPHCM cũng cho rằng:
Điển hình như mới đây, báo cáo với đoàn Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, Giám đốc một Công ty Cổ phần nằm trên quận 12 cho biết thu nhập của 2.200 lao động (trong đó có 90% là lao động nữ) đạt từ 2,9 triệu đồng đến 8 triệu đồng/người/tháng. Tuy nhiên, điều đáng băn khoăn là mức lương đóng BHXH bình quân năm 2010 của người lao động ở đây chỉ đạt mức 1,18 triệu đồng/người. Khi hết tuổi lao động, người lao động chỉ hưởng trợ cấp hưu trí tối đa bằng 75% mức đóng bình quân. Một cán bộ ngành bảo hiểm ngao ngán: “Nhiều Doanh nghiệp lách luật, chẻ thu nhập của người lao động ra thành nhiều khoản phụ cấp khác nhau, cộng lại có khi cao gấp 2, 3 lần mức lương thực nhận, cơ quan BHXH biết cũng đành chịu”
Không chỉ tìm mọi cách để trốn đóng BHXH, hàng chục ngàn doanh nghiệp còn “chây ỳ” với các khoản nợ BHXH của người lao động. Theo thống kê của ngành BHXH, trung bình mỗi năm, số nợ BHXH lên tới 2.000 tỉ đồng. Điều đáng nói, hiện các quy định xử phạt vi phạm về BHXH chưa thực hiện mạnh và chưa triển khai thống nhất giữa các ngành, cơ quan có thẩm quyền xử phạt. Nên “nợ” tiếp tục kéo theo “nợ” là điều không tránh khỏi. Ông Cao Văn Sang-Giám đốc BHXH TP. HCM nói:
Rõ ràng đang có sự bất cập trong việc thực thi luật BHXH, bên cạnh đó tình hình đầu tư bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH không có dấu hiệu tích cực khiến xu hướng mất an toàn cân đối quỹ này ngày một rõ hơn. Chẳng hạn, việc đầu tư nguồn quỹ hiện vẫn chỉ thực hiện chủ yếu thông qua 3 hình thức: ngân sách nhà nước vay, mua trái phiếu Chính phủ và cho các ngân hàng thương mại nhà nước vay. Thế nhưng, để an toàn và có khả năng thu hồi khi cần thiết nên số dư của BHXH chủ yếu cho ngân sách nhà nước vay, mua trái phiếu Chính phủ, phần cho các ngân hàng thương mại nhà nước vay với tỷ lệ lãi suất cao hơn thì ngày một giảm đi.
BHXH Việt Nam đã đưa ra dự báo, vào năm 2040, số thu và số tồn tích bắt đầu không bảo đảm khả năng chi trả, các năm sau đó số chi lớn hơn rất nhiều so với số thu trong năm. Nếu như vậy, thì khoảng 1,3 triệu người nhận lương hưu từ quỹ này ở thời điểm hiện tại và gần 10 triệu người lao động hiện đang đều đặn đóng tiền vào quỹ BHXH để mong muốn nhận được khoản lương hưu khi về già, sẽ ra sao khi quỹ không có khả năng chi trả cho họ? Cho đến nay mới có một giải pháp duy nhất được thực hiện, đó là tăng tỷ lệ đóng BHXH cả từ phía người lao động và chủ sử dụng chứ về hoạt động đầu tư sinh lời của quỹ vẫn chưa được cải thiện.
“Phải đưa chính sách BHXH trở thành chính sách an sinh xã hội số một. Định hướng tới đây là phải làm thay đổi nhận thức của cả hệ thống chính trị và người dân về vị trí quan trọng của chính sách này. Đó cũng là xu hướng của toàn thế giới mà chúng ta không thể đứng ngoài” Bà Trương Thị Mai, Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội từng khẳng định như vậy. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia kinh tế cũng cho rằng: để đảm bảo cho sự an nguy của Quỹ BHXH, cần phân chia rõ các lộ trình cụ thể để trong từng thời kỳ có các đối sách cho phù hợp. Cần có tăng cường tuyên truyền cho người dân hiểu rõ hơn về ý nghĩa của BHXH cũng như tác động của nó đến nền chính sách an sinh xã hội. Nếu những “gánh nặng” và bất cập mà BHXH đang gặp phải không được san sẻ dần dần, nguy cơ vỡ Quỹ sẽ không còn xa, lúc đó chính sách an sinh của xã hội sẽ rất bấp bênh và quyền lợi của người lao động không còn được đảm bảo.