Tin tứcChủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn bày tỏ lo ngại khi gần 50 năm qua, tốc độ tàu Thống Nhất gần như không thay đổi, trong khi các dự án đường sắt đô thị vẫn chậm trễ, kéo dài nhiều năm.
Theo tờ trình của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy, dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) lần này tập trung vào các giải pháp để huy động tối đa nguồn lực từ địa phương và các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt. Cụ thể, dự thảo luật bổ sung quy định khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư vào đường sắt thông qua các hình thức hợp đồng như BT, BOT, BTO.
Dự thảo cũng cho phép các địa phương được sử dụng ngân sách để tham gia vào công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, cũng như đầu tư một số hạng mục hạ tầng đường sắt quốc gia nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng. Ngoài ra, luật còn bổ sung danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng, cũng như tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia cung cấp các dịch vụ này.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn bày tỏ sự lo ngại về tốc độ phát triển chậm chạp của ngành đường sắt. Ông đặt câu hỏi: tại sao Luật Đường sắt đã được thi hành 7 năm nhưng ngành đường sắt vẫn không phát triển? Có phải do chưa được quan tâm đúng mức, thiếu kinh phí đầu tư, hay chỉ tập trung vào giao thông đường bộ và hàng không mà chưa đầu tư đúng mức cho đường sắt và đường thủy?
Ông cũng dẫn chứng rằng từ sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đến nay, gần 50 năm trôi qua, tốc độ tàu Thống Nhất gần như không thay đổi. Trong khi đó, dự án đường sắt đô thị ở Hà Nội như tuyến Cát Linh - Hà Đông dài 12 km nhưng mất hơn 10 năm mới hoàn thành, còn tuyến metro số 1 ở TPHCM dài 20 km nhưng mất đến 17 năm.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng tiến độ triển khai các dự án quá chậm và thay đổi liên tục, khiến Quốc hội phải xem xét thông qua nhiều lần. Ông đặt câu hỏi liệu vấn đề nằm ở tư duy, tầm nhìn chưa đủ xa hay ở nguồn vốn nên cứ làm kiểu chắp vá?
Trước thực trạng trên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu sửa đổi luật theo hướng tinh gọn nhưng hiệu quả, với các chính sách mang tính đột phá để ngành đường sắt có thể bứt phá và đóng góp mạnh hơn vào sự phát triển kinh tế đất nước.
Một trong những điểm quan trọng được nhấn mạnh là cần có một chương riêng trong Luật Đường sắt dành cho đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị. Chương này cần đưa ra các cơ chế ưu tiên về nguồn lực đầu tư, công nghệ, đào tạo nhân lực chuyên sâu, cũng như học hỏi kinh nghiệm từ các nước có hệ thống đường sắt phát triển.
Việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo vào quản lý, vận hành đường sắt cũng là yêu cầu cấp thiết. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu suất vận hành, mà còn giúp giảm chi phí bảo trì, nâng cao độ an toàn và hiệu quả khai thác.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và các viện nghiên cứu, trường đại học, để nâng cao năng lực nội địa hóa trong ngành đường sắt. Nếu Việt Nam muốn phát triển hệ thống đường sắt tốc độ cao, thì việc chủ động trong công nghệ và sản xuất thiết bị là điều bắt buộc.
Bên cạnh việc sửa đổi luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các bộ, ngành liên quan cần rà soát, tháo gỡ ngay những rào cản về chính sách, vốn đầu tư để đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt trọng điểm.
Ông nhấn mạnh nếu cứ chậm trễ như hiện nay, Việt Nam sẽ càng tụt hậu xa hơn so với các nước trong khu vực. Cần có quyết tâm chính trị, tư duy đột phá, cách làm sáng tạo để thúc đẩy ngành đường sắt phát triển.
Việc sửa đổi Luật Đường sắt lần này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc, giúp ngành đường sắt chuyển mình, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước và tạo động lực tăng trưởng kinh tế bền vững trong tương lai.
