Tin tứcTại Diễn đàn quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 diễn ra ngày 20/12 với chủ đề hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030, nhiều nội dung then chốt đã được đặt ra xoay quanh vai trò của dữ liệu và mô hình kinh tế dữ liệu quốc gia.
Thông điệp nổi bật là muốn bứt tốc kinh tế số, Việt Nam phải coi dữ liệu như một nguồn lực đầu vào chiến lược, vừa là hạ tầng, vừa là “tư liệu sản xuất” tạo ra giá trị mới.
Theo thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, dữ liệu là một tài sản kinh tế đặc biệt: có thể trao đổi, định giá và thương mại hóa. Tuy nhiên, nhìn vào thực chất, Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn “đặt nền móng” của nền kinh tế dữ liệu.
Hiện mới chỉ có cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phát huy rõ vai trò cốt lõi, còn nhiều cấu phần dữ liệu khác chưa được tích hợp, chia sẻ và khai thác theo hướng tạo ra các dịch vụ số và giá trị kinh tế quy mô lớn.
Một hướng đi được nhấn mạnh là hình thành cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia dựa trên bốn trụ cột dữ liệu chính: con người, vật phẩm, địa điểm và hoạt động. Nếu thiết kế được cấu trúc dữ liệu tổng hợp có khả năng kết nối đa ngành, đa lĩnh vực, nền kinh tế dữ liệu có thể mở rộng nhanh hơn, giúp Nhà nước điều hành hiệu quả hơn, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo mạnh hơn và người dân hưởng dịch vụ liền mạch hơn.
Diễn đàn cũng chỉ ra những “điểm nghẽn” hiện hữu. Thứ nhất là nghịch lý “có dữ liệu nhưng thiếu dữ liệu sống động” tức dữ liệu còn thiếu cập nhật, thiếu liên thông, thiếu khả năng phản ánh vận động thực tế theo thời gian.
Thứ hai là mâu thuẫn “có nền tảng nhưng thiếu hệ sinh thái” – nền tảng đã hình thành nhưng chưa tạo được mạng lưới dịch vụ, tiện ích, ứng dụng đồng bộ để người dùng có trải nghiệm thống nhất.
Ví dụ được nêu là VNeID đã có khoảng 67 triệu tài khoản, song chưa thực sự trở thành một “siêu nền tảng” với trải nghiệm liền mạch. Người dân vẫn có thể phải sử dụng nhiều ứng dụng khác nhau cho các thủ tục, dịch vụ khác nhau; sự kết nối giữa Nhà nước - doanh nghiệp - người dân chưa được thiết kế theo mô hình “một điểm truy cập, nhiều dịch vụ” như kỳ vọng.
Đồng thời, Việt Nam cũng chưa xác định rõ mô hình kinh tế dữ liệu của quốc gia: dữ liệu được mở đến đâu, chia sẻ thế nào, bảo vệ - định giá - thương mại hóa ra sao, cơ chế khuyến khích thị trường hình thành và phát triển như thế nào.
Từ thực trạng đó, một loạt đột phá được nêu ra cho giai đoạn tới. Trọng tâm đầu tiên là xây dựng nghị quyết về phát triển kinh tế dữ liệu ở cấp chiến lược nhằm định hình hướng đi, nguyên tắc và cơ chế vận hành của nền kinh tế dữ liệu.
Điểm nhấn thứ hai là xây dựng hệ sinh thái dữ liệu mở phục vụ doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo tạo điều kiện để dữ liệu trở thành “nguyên liệu” cho các sản phẩm, dịch vụ số mới.
Một mục tiêu đáng chú ý khác là nâng cấp VNeID thành siêu nền tảng số quốc gia, không chỉ dừng ở định danh điện tử mà trở thành trung tâm hệ sinh thái số, đóng vai trò “cửa ngõ” kết nối liền mạch giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Song song đó là chiến lược phát triển công dân số, với cơ chế khuyến khích đột phá để giải bài toán nguồn nhân lực cho xã hội số. Nghị quyết phát triển công dân số được định hướng là văn bản pháp lý toàn diện đầu tiên về công dân số cũng được nhắc tới như một bước hoàn thiện nền tảng thể chế.
