Trong đó, Bộ đề nghị các địa phương tạm dừng trình các đề án liên quan đến việc sáp nhập, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện, xã cũng như công tác phân loại đơn vị hành chính theo các nghị quyết 1211/2016 (đã được sửa đổi bởi nghị quyết 27/2022) và nghị quyết 35/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Tuy nhiên, ông Tuấn nhấn mạnh: “Việc xây dựng các đề án lớn hơn như sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã hay bỏ cấp huyện – được thực hiện theo Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư – vẫn tiếp tục được triển khai. Những nhiệm vụ này không thuộc phạm vi tạm dừng của văn bản 618”.
Kết luận 127 của Bộ Chính trị đưa ra định hướng cải cách mạnh mẽ tổ chức bộ máy hành chính, trong đó có việc sắp xếp lại đơn vị hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả hơn. Các đề án đang được nhiều địa phương xây dựng và hoàn thiện theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ và các cơ quan trung ương.
Theo tiêu chuẩn hiện hành được quy định tại các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đơn vị hành chính được phân loại dựa trên hai tiêu chí cơ bản: diện tích tự nhiên và quy mô dân số.
Cụ thể, đối với huyện miền núi, vùng cao, tiêu chuẩn là dân số từ 80.000 người và diện tích 850km²; huyện đồng bằng là 120.000 người và diện tích 450km². Mỗi huyện cần có tối thiểu 13 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có ít nhất một thị trấn. Về xã, tiêu chuẩn dân số là 5.000 người và diện tích 50km² ở vùng núi, còn đồng bằng là 8.000 người và 30km².
Các đơn vị không đạt chuẩn này sẽ thuộc diện sắp xếp. Theo nghị quyết 35, giai đoạn 2023–2025 sẽ tập trung sắp xếp các huyện, xã có cả diện tích tự nhiên và dân số dưới 70% tiêu chuẩn; hoặc diện tích dưới 20% và dân số dưới 200% đối với huyện, dưới 300% đối với xã.
Từ năm 2026 đến 2030, các đơn vị có diện tích và dân số dưới 100% tiêu chuẩn cũng sẽ được đưa vào diện xem xét sắp xếp. Đặc biệt, những huyện có diện tích dưới 30% và dân số dưới 200%, xã có diện tích dưới 30% và dân số dưới 300% tiêu chuẩn quy định cũng thuộc diện cần điều chỉnh.
