Tin tứcTheo thống kê, hiện TPHCM có hơn 20.000 căn nhà lụp xụp trên và ven những tuyến kênh ô nhiễm nặng, cần tiến hành di dời và chỉnh trang. Đây là công tác rất khó khăn, song thành phố cũng thể hiện quyết tâm thực hiện thành công một trong 7 chương trình đột phá giai đoạn tới, theo Nghị quyết Đại hội X của Đảng bộ TP.
Hiện TPHCM có hơn 20.000 căn nhà lụp xụp trên và ven những tuyến kênh ô nhiễm
Vốn đầu tư
Tiến sĩ, Kiến trúc sư Nguyễn Thiềm đặt vấn đề có nên giải tỏa trắng hay không - theo Quyết định 150 của UBND TPHCM về quản lý hành lang sông, kênh rạch. Chấp hành nghiêm Quyết định này có nghĩa thành phố sẽ phải di dời toàn bộ nhà trên kênh, rạch. Trong khi đó dựng nhà trên sông, kênh, rạch là một trong những nếp sống của người dân Nam bộ trên vùng đất dày đặc sông, nước. Nhiều nước phát triển trên thế giới, trong quá trình chỉnh trang đô thị cũng đã gìn giữ lại một phần nhà trên kênh rạch như là một trong những chứng nhân của quá trình phát triển đô thị. Nhiều ngôi nhà trên kênh, rạch được giữ lại đã trở thành địa điểm được du khách yêu thích.
Nhìn ở góc độ môi trường, GS-TS Lê Huy Bá cùng các đồng nghiệp ở Trường Đại học Công nghiệp TP cho rằng, môi trường kênh rạch mà cụ thể là môi trường ở kênh Đôi mà TP đang tiến hành di dời nhà dân để cải tạo, bị ô nhiễm nặng nề. Hầu hết nhà dân ở đây đều lụp xụp. Do vậy việc di dời nhà trên kênh và chỉnh trang, cải thiện môi trường toàn bộ con kênh là việc phải làm.
Tiến sĩ khoa học - kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, không nên chỉ đặt vấn đề ở việc cải tạo môi trường, cần đặt tầm nhìn rộng hơn. Vốn đầu tư là trở ngại lớn nhất, đó là thử thách, nhưng cũng là cơ hội thay đổi, đổi mới cơ chế, chính sách, huy động nguồn lực xã hội, đổi mới tư duy quy hoạch.
"Trước, chúng ta phát triển dự án giải tỏa kênh rạch là những dự án môi trường, bây giờ phải tư duy như là những dự án chỉnh trang đô thị. Khi đổi mới tư duy, có nhiều vấn đề kèm theo cần phải thay đổi. Ví dụ muốn thu hút đồng vốn tư nhân, phải nhìn giá trị khu đất không chỉ là kênh rạch, mà còn là giao thông, kiến trúc khu vực đó cũng như lân cận, phải có tầm nhìn rộng hơn", ông Sơn nói.
GS-TS - KTS Nguyễn Trọng Hòa cho rằng, trước thực trạng ngân sách nhà nước ngày càng eo hẹp, nguồn vốn vay ODA khó khăn, TP không còn cách nào khác là phải xây dựng những chính sách phù hợp để kêu gọi đầu tư sao cho hiệu quả nhất.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM nhấn mạnh, bên cạnh những thành tựu từ các chương trinh di dời trước đây, cần phải rút ra bài học để thực hiện tốt hơn việc xã hội hóa, huy động nhà đầu tư tham gia.
"Thành quả thời gian qua rất lớn, như hệ thống kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè, Tàu Hủ-Bến Nghé, tạo nên diện mạo mới, đổi đời cho người dân. Nhưng bài học rút ra là không có nhà đầu tư tư nhân tham gia. Từ bài học đó, phải làm tốt công tác xã hội hóa, thu hút nhiều nguồn lực, vừa làm tốt chủ trương di dời, vừa tạo đủ nguồn lực và giảm bớt gánh nặng cho nhà nước", ông Châu cho biết.
Nhiều ý kiến nhất trí rằng, chìa khóa tháo gỡ chương trình di dời nhà trên và ven kênh rạch là phải bồi thường thỏa đáng, thu hút đầu tư, biến vùng đất giải tỏa thành dự án phát triển bất động sản có giá trị sinh lời cao.
Sự đồng thuận của người dân
Tiến sĩ Phạm Văn Phước, Viện Quy hoạch xây dựng cho rằng, chỉnh trang đô thị cho khu vực nhà ở trên và ven kênh rạch muốn thành công, kế hoạch triển khai thực hiện của chính quyền địa phương cần cụ thể và việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư phải được coi là một tiêu chí quan trọng trong công tác lập, thực thi quy hoạch, cùng với đó là kế hoạch tái định cư phải đi trước:
Ông Phước đề xuất: "Để thực thi quy hoạch hiệu quả, cần nhiều việc thực hiện đồng bộ. Quan trọng nhất là được sự đồng thuận cao của người dân. Việc di dời, tái định cư phải đi trước. Khi có sự lựa chọn hợp tình hợp lý và có sự đồng thuận của người dân thì mọi dự án, chủ trương của TP có thể dễ dàng được thực hiện".
Theo ông Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TPHCM, thông qua di dời, giải tỏa nhà ổ chuột trên, ven kênh rạch để đưa dòng kênh xanh trong trở lại, giữ lại nét văn hóa “trên bến dưới thuyền” của Thành phố. Để thực hiện chương trình đó, bài toán cốt lõi là các chính sách triển khai của Thành phố phải phù hợp với quan điểm, tiếng nói chung của các nhà làm quy hoạch, các chuyên gia về kinh tế, xã hội, các nhà đầu tư và nhất là với người dân thuộc diện di dời.
"Trước đây, các chương trình chỉnh trang trên kênh đều từ nhiều nguồn vốn, vốn vay, ngân sách. Các chương trình hiện nay đều được xã hội hóa, bài toán sẽ phức tạp hơn. Hướng đến một cuộc sống chất lượng tốt, nghĩa tình, Chương trình sẽ làm dòng kênh xanh trở lại, môi trường bớt ô nhiễm, cuộc sống chất lượng cao, nhưng nghĩa tình chỉ trọn vẹn khi người dân chấp hành di dời tái định cư phải có đủ điều kiện để tìm nơi ở mới, hài lòng với cuộc sống mới", ông Lưu nói.
Đánh giá cao những giải pháp mà chuyên gia đưa ra, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TPHCM Tất Thành Cang khẳng định, lãnh đạo TP luôn tâm niệm làm sao để đời sống người dân ven kênh rạch ngày càng chất lượng. Việc di dời hơn 20.000 căn nhà trên kênh Đôi là cần thiết bởi tình trạng ô nhiễm môi trường ở đây rất nặng nề. Ông Tất Thành Cang đề nghị Hội Kiến trúc sư TP có văn bản báo cáo, đề xuất, đóng góp với thành phố những kiến nghị khả thi, từ đó đưa ra những giải pháp tích cực và hiệu quả hơn để giải quyết các vấn đề liên quan đến tình trạng nhà trên kênh rạch.