Đề xuất này nhằm giải quyết tình trạng lãng phí tài nguyên đất đai khi người sử dụng đất không đưa vào khai thác, dù đã thực hiện nghĩa vụ tài chính đầy đủ.
Theo báo cáo của Sở TN-MT, sau khi Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực, tình trạng đất để trống, bỏ hoang vẫn tiếp tục diễn ra tại nhiều khu vực trên địa bàn thành phố, gây lãng phí lớn. Dù các chủ đất đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính, nhưng họ không thực hiện các hoạt động khai thác hoặc sử dụng đất đúng mục đích, dẫn đến tình trạng đất không được phát huy hiệu quả. Một ví dụ điển hình là khu đất "vàng" rộng 3,7ha tại quận 10, hiện vẫn đang bỏ trống.

Theo quy định của Nghị định 123/2024, Sở TN-MT TPHCM hiện không có đủ cơ sở pháp lý để xử lý các hành vi này. Điều này gây khó khăn trong việc thu hồi đất theo quy định tại Điều 81 và Điều 82 của Luật Đất đai năm 2024. Trong khi đó, theo Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, các cơ quan được giao quản lý đất có trách nhiệm kiểm tra, xử lý các hành vi lãng phí, bao gồm việc sử dụng đất không đúng mục đích hoặc để đất hoang hóa.
Để giải quyết vấn đề này, Sở TN-MT TPHCM đã kiến nghị Bộ TN-MT hướng dẫn làm rõ những hành vi như để đất trống, không khai thác hết diện tích được giao có phải là vi phạm đất đai hay không. Nếu có, cần có cơ sở để thu hồi đất và xử lý vi phạm theo quy định pháp luật. Sở cũng đề xuất bổ sung quy định trong nghị định xử lý vi phạm hành chính đối với các hành vi lãng phí trong việc sử dụng đất, đặc biệt là đối với những trường hợp để đất trống trong thời gian dài mà không sử dụng.
Ngoài ra, Sở TN-MT cũng đề nghị bổ sung quy định thu hồi đất đối với các trường hợp được giao đất nhưng không sử dụng liên tục trong 12 tháng và đã bị xử phạt hành chính nhưng vẫn tiếp tục tái phạm.
Thống kê từ Sở TN-MT cho thấy, trong năm qua, thành phố đã lập 6 đoàn thanh tra về việc quản lý và sử dụng đất, ban hành 248 quyết định xử phạt hành chính với tổng số tiền phạt lên tới hơn 18,5 tỷ đồng. Hiện tại, trên địa bàn TPHCM có khoảng 13.000 nhà đất công cần được sắp xếp, trong đó hơn 1.000 nhà đất vẫn để trống, chưa được sử dụng hiệu quả.
Đề xuất này nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, hạn chế tình trạng lãng phí và góp phần vào việc phát triển bền vững các khu vực đô thị.