KTS Phan Văn Thìn Thọ: Tương quan Địa linh - Phong thủy - Bản sắc?

Kiến trúc không chỉ làm căn nhà đẹp mà còn tạo tổ ấm Nhân gia đình

*Host: Anh có thể chia sẻ về bản thân và nguồn gốc gia đình?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Tôi là Viện phó thường trực của Viện Kỷ lục Việt Nam, chuyên trách mảng công nghệ văn hóa. Trước đây, tôi có một hành trình dài từ nghề nghiệp là kiến trúc sư, sau đó chuyển sang lĩnh vực công nghiệp văn hóa – một trải nghiệm đầy thú vị.

Tuy nhiên, có lẽ điều sâu sắc nhất mà tôi cảm nhận được chính là cơ hội được trao đổi, tiếp xúc với Nhân và sự nhẫn nại. Tôi coi đó như một sứ mệnh – sứ mệnh của "nhân sứ," với mong muốn mang những giá trị tốt đẹp, những đóng góp từ lĩnh vực kiến trúc đến đời sống. Đặc biệt, là những giá trị hữu dụng, hữu ích và khả thi.

Nghe giọng nói của tôi, có lẽ nhiều người sẽ nghĩ tôi là người miền Nam. Điều đó cũng đúng phần nào vì tôi lớn lên ở Kiên Giang, chung khóa với thế hệ 1976 – thời điểm có rất nhiều người nổi tiếng. Nhưng bố mẹ tôi không phải người miền Tây. Tôi sinh ra ở Quỳnh Lưu, Nghệ An, còn bố là người Quảng Trị.

Thời chiến tranh, bố tôi di chuyển ra Hà Nội để học tập, nhưng trên đường đi qua Nghệ An, ông gặp một tai nạn chiến tranh. Vì vậy, ông ở lại đây, kết hôn với mẹ tôi. Sau khi tôi ra đời, gia đình di chuyển vào Nam theo sự phân công công tác sau ngày đất nước thống nhất, đến miền Tây Nam Bộ để khai hoang và phát triển nông nghiệp. Bố tôi làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và cơ khí.

Lúc gia đình chuyển vào Nam, tôi còn rất nhỏ, chỉ khoảng 3 tuổi. Khi ấy, vì giọng nói miền Bắc, tôi thường bị bạn bè trêu chọc. Nhưng nhờ sự cởi mở, thân thiện của người miền Nam, tôi dần quen và hòa nhập. Từ môi trường sống thoải mái ấy, tôi thủ đắc giọng miền Nam một cách tự nhiên. Giọng nói ấy sau này không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn thể hiện đời sống tinh thần, phong thái, và sự phóng khoáng đặc trưng của miền Nam.

Tuy nhiên, trong gia đình, tôi được nuôi dưỡng trong sự kỷ luật và nề nếp của người miền Trung. Sự kết hợp giữa tính cách phóng khoáng miền Nam và sự chỉn chu của người Trung đã giúp tôi không gặp trở ngại trong việc học tập và rèn luyện bản thân.

Dù học chuyên Toán, tôi lại yêu thích vẽ từ nhỏ. May mắn được học vẽ với một họa sĩ tại quê nhà, tôi quyết định thi vào ngành kiến trúc. Từ đó, tôi học tập và làm việc trong lĩnh vực kiến trúc tại Sài Gòn gần 30 năm nay.

Ngành kiến trúc có một đặc điểm thú vị là sinh viên thường đi làm từ năm thứ hai hoặc thứ ba. Với tôi, trải nghiệm còn đặc biệt hơn khi đã làm quen với công việc kiến trúc ngay từ trước khi vào đại học. Khi học lớp 11, 12, tôi đã tập sự với thầy dưới quê, bắt đầu những công việc đầu tiên liên quan đến kiến trúc. Nếu tính từ năm 1994, khi tôi vào đại học, thì đến nay, năm 2024, tôi đã có hơn 30 năm gắn bó với lĩnh vực này.

Đó là một hành trình dài đầy thú vị và nhiều kỷ niệm.

Xem toàn màn hình

*Host: Là dân kiến trúc, anh nhìn nhận Nhân từ góc độ của mình như thế nào?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Đây là một câu hỏi rất thú vị, vì mối quan hệ giữa con người (Nhân) và kiến trúc, đặc biệt là với nhà ở, mang nhiều khía cạnh độc đáo. Nếu nhìn nhận tiến trình văn hóa của con người từ góc độ văn minh, thì ăn, mặc, ở là ba lĩnh vực luôn song hành với đời sống, bổ sung và hoàn thiện cho một cuộc sống trọn vẹn.

Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng mỗi con người có thể được xem như ngôi nhà của chính mình. Tương tự, mỗi nền văn hóa là ngôi nhà của chính nền văn hóa đó, và trái đất là ngôi nhà của hệ sinh thái trong vũ trụ. Nhìn rộng hơn, vũ trụ cũng có thể được xem như một ngôi đền của không gian vô tận. Từ góc độ này, nhà ở không chỉ là một nơi trú ngụ vật lý mà còn là sự mở rộng của con người.

Nếu xét mối quan hệ giữa nhà ở và con người từ hai góc độ: khách thể và chủ thể, chúng ta sẽ thấy:

Con người như một khách thể: Trong vai trò này, nhà ở được hiểu như một không gian bao bọc con người, hỗ trợ nhu cầu sinh tồn và phát triển.

Con người như một chủ thể: Khi con người tạo lập một ngôi nhà, điều này không chỉ dừng lại ở khía cạnh vật chất mà còn xây dựng một ngôi nhà tinh thần – nơi chứa đựng giá trị gia đình, văn hóa, và tâm hồn. Ngôi nhà lúc này không chỉ là một không gian sống mà còn có "cuộc sống" riêng của nó, với những quy luật và giá trị riêng, góp phần làm phong phú và phát triển con người.

Đi xa hơn, mối quan hệ giữa con người và ngôi nhà có thể hòa làm một, khi không gian nhà ở được mở rộng không chỉ về mặt vật lý mà còn về chiều thời gian. Đây là sự kết nối với tổ tiên, dòng họ, và quá trình phát triển của nền văn minh. Lúc này, ngôi nhà không chỉ là một công trình kiến trúc, mà trở thành một biểu tượng tinh thần, nơi kết hợp giữa vỏ vật lý và nội dung tâm linh, như một ngôi đền linh thiêng trong hành trình phát triển của nhân loại.

*Host: Phải chăng kiến trúc không chỉ tạo ra căn nhà mà còn hướng đến việc tạo dựng một mái ấm?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Trong tiếng Anh có hai khái niệm là "home" và "house". Nếu chúng ta xét đến "house," đó là ngôi nhà vật lý – một công trình cụ thể. Còn nếu xét đến "home," thì đó là mái ấm – một khái niệm mang tính tinh thần, thể hiện sự gắn kết, tình cảm và ý nghĩa sâu sắc.

Hai khái niệm này hoàn toàn khác nhau về nội dung. "House" là yếu tố ngoại diện, phần vật chất bên ngoài, còn "home" là nội hàm, giá trị tinh thần bên trong. Khi cả hai yếu tố này cùng xuất hiện và bổ trợ lẫn nhau, chúng mới tạo thành một mái ấm trọn vẹn, vừa có "home" vừa có "house."

Cần phải có "house" để làm nơi trú ngụ, là không gian vật lý, nhưng phải có "home" để mang lại ý nghĩa và sự gắn bó cho "house." Nếu thiếu "house," sẽ không có chỗ để "home" tồn tại, và nếu thiếu "home," thì "house" cũng trở nên trống rỗng, vô nghĩa. Vậy nên, một mái ấm đầy đủ chỉ thực sự hình thành khi có sự kết hợp hài hòa giữa "house" và "home."

*Host: Phải chăng nhà cần được thổi hồn thông qua phong thủy hay các yếu tố khác để trở thành một tổ ấm thực sự?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Phong thủy là một đặc sản đặc trưng của phương Đông, mang đậm dấu ấn văn minh Đông Á, không chỉ riêng của Trung Quốc mà còn là toàn bộ tinh hoa của các nước trong khu vực, đặc biệt có liên hệ mật thiết với văn minh nước ta. Phong thủy không chỉ là những quy luật kiến trúc mà còn là sự đúc kết từ kinh nghiệm sống của người xưa, nhằm tạo nên một môi trường sống hài hòa, bao gồm cả ngôi nhà vật lý, tinh thần và tâm linh.

Thời xưa, khi chữ viết chưa phổ biến, phong thủy được truyền đạt qua những quy ước, mẹo mực để dễ nhớ và dễ áp dụng vào đời sống. Tuy nhiên, điều này cũng khiến phong thủy dần bị hiểu sai hoặc thiếu thấu đáo, dẫn đến những nhầm lẫn khi ứng dụng trong thực tế. Để hiểu đúng và sâu sắc, ta cần quay lại nguồn gốc của phong thủy và vai trò của nó trong việc kiến tạo môi trường sống.

Ban đầu, con người xây dựng nhà cửa chỉ đơn giản để trú ngụ, và tùy vào điều kiện tự nhiên, họ tạo ra các mô hình nhà cơ bản:

Nhà huyệt: Đào sâu xuống đất, phù hợp với khí hậu lạnh.

Nhà trong núi: Khoét vào đồi núi ở vùng nóng.

Nhà trên cây: Tránh lũ lụt và côn trùng, phù hợp với vùng nhiệt đới.

Phong thủy phát triển dựa trên sự thích nghi với từng điều kiện địa lý và khí hậu. Ví dụ, ở miền Bắc Việt Nam, nhà hướng Nam giúp tránh gió lạnh và đón ánh nắng; còn ở miền Nam, việc trồng cau trước và chuối sau cũng là để tối ưu hóa môi trường sống.

Phong thủy không chỉ dừng lại ở việc chọn hướng nhà mà còn mang ý nghĩa sâu sắc hơn khi áp dụng triết học dịch học phương Đông. Trong đó, các khái niệm về "thể" (bản chất), "dụng" (cách dùng), và "thời" (bối cảnh không gian – thời gian) đều liên kết chặt chẽ. Phong thủy luôn thay đổi linh hoạt theo từng thời điểm và điều kiện cụ thể, từ đó tạo ra sự hài hòa giữa con người và môi trường.

Hiểu đúng phong thủy không chỉ giúp tổ chức không gian sống hiệu quả mà còn phản ánh triết lý sâu sắc về sự cân bằng và thích nghi của con người với tự nhiên.

*Host: Nếu xét con người là khách thể trong mối quan hệ với căn nhà, theo anh, căn nhà sẽ tác động như thế nào đến thân phận và đời sống của con người trong vai trò khách thể đó?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Điều này thực sự rất thú vị. Có một kiến trúc sư nổi tiếng thế giới, Le Corbusier, một người khai phóng trong lĩnh vực kiến trúc đến từ Thụy Sĩ. Ông đã đưa ra một tuyên bố trứ danh mà đến nay vẫn được nhiều người bàn luận: "Nhà là một cái máy để ở."

Ở một góc độ nào đó, ông xem nhà như một "cỗ máy," vì ông cho rằng chúng ta phải thiết kế nhà sao cho tiện nghi và chức năng của nó được tối ưu, giống như cách một cỗ máy được chế tạo. Le Corbusier, sinh năm 1887, đã nói điều này vào khoảng những năm 1940-1945, thời điểm mà cơ khí và kỹ thuật đang phát triển mạnh. Khi đó, việc xây nhà vẫn còn khá tùy tiện, thiếu sự chuẩn hóa và không tuân theo những tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể. Do đó, ông đã khuyến khích việc nghiên cứu các quy luật để phát triển kiến trúc theo hướng khoa học và hợp lý hơn, nhằm tạo ra những ngôi nhà có công năng hoàn chỉnh như một cỗ máy.

Tuy nhiên, nếu nhìn từ góc độ phương Đông, quan điểm "nhà là một cỗ máy" vẫn chưa thực sự bao quát. Bởi lẽ, ngôi nhà không chỉ là một không gian vật lý để lưu trú, mà còn mang giá trị tinh thần sâu sắc. Nó là nơi lưu giữ ký ức, là "mái ấm" chứa đựng tình cảm gia đình, kết nối các thế hệ, và là biểu tượng của sự gắn bó và truyền thống.

Ngôi nhà không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt hiện tại của con người mà còn chứa đựng cả chiều sâu thời gian, trải dài qua các thế hệ ông cha. Với quan niệm của phương Đông, mọi thứ đều vận động và hòa hợp với nhau. Vì vậy, ngôi nhà không thể được xem là một thực thể tách rời khỏi con người. Nó không chỉ là "một cỗ máy vật lý," mà còn là không gian giao thoa giữa yếu tố vật chất, tinh thần, và cả chiều sâu tâm linh của cuộc sống.

*Host: Theo anh, mối quan hệ giữa văn hóa truyền thống của gia đình và đời sống hiện tại có liên kết

gì trong câu chuyện về căn nhà, điều mà người ta vẫn thường nhắc đến?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Ở đây có hai góc độ cần bàn luận. Góc độ thứ nhất là xu hướng hiện nay, khi nhiều người nhắc đến phong thủy hay các yếu tố tâm linh với ý nghĩa bề nổi. Đó là cách tiếp cận mang tính linh thiêng, một phần dựa trên chữ "Thiên" – một từ Hán Nôm thuộc về truyền thống văn hóa Việt Nam, không hoàn toàn giống tiếng Hán Việt. Chữ "Thiên" trong bối cảnh này mang ý nghĩa đặc biệt, bao gồm cả yếu tố "Linh" như trong các khái niệm linh thiêng, linh ứng.

Không gian "thiên" mang trong nó sự kết nối với điều thiêng liêng và trục liên kết giữa con người và sự sống. Trục này có thể được ví như một điểm lượng tử thành công – nơi khát vọng lưu truyền, kết nối các thế hệ được thể hiện rõ nét. Xét từ góc độ này, ngôi nhà không chỉ là không gian vật lý, mà còn là một biểu tượng lưu giữ và trao truyền giá trị giữa các thế hệ.

Ngày nay, mọi người thường tìm kiếm thông tin qua điện thoại hay internet vì cảm thấy có nhiều điều thú vị và bổ ích để học hỏi. Tuy nhiên, việc sàng lọc thông tin là cần thiết. Nếu đặt trong mối quan hệ gia đình, việc duy trì nếp sống, truyền thống và giá trị văn hóa trở thành cách tích cực để trao truyền kinh nghiệm hữu ích cho thế hệ sau.

Ở Việt Nam, việc lưu giữ ký ức gia đình qua không gian tổ tiên như từ đường hay nhà thờ tổ có thể chưa phổ biến, một phần do hoàn cảnh sống hoặc điều kiện kinh tế. Nhưng không thể nói rằng các giá trị gia đình ở phương Đông được coi trọng hơn phương Tây. Ở bất kỳ đâu, nếu có điều kiện và sự định hướng, những kinh nghiệm và tri thức từ tổ tiên vẫn được trao truyền và tiếp nhận một cách ý nghĩa.

Sự trao truyền này không chỉ dừng lại ở kiến thức đơn thuần, mà còn khơi dậy trách nhiệm trong mỗi cá nhân thuộc một gia đình nhiều thế hệ. Khi ý thức được bản thân trong mối liên kết với gia đình và tổ tiên, mỗi người sẽ tự định hình sự nghiệp và cuộc sống của mình. Họ không chỉ nhận lại giá trị từ quá khứ mà còn có động lực truyền tiếp những điều đó như một sứ mệnh, góp phần vào sự tiếp nối và phát triển lâu dài cho các thế hệ tương lai.

Liệu kiến trúc sư có thể định hình “Nhân” của gia chủ?

*Host: Nếu tôi muốn nhờ anh thiết kế một ngôi nhà, thì giữa mối quan hệ khách thể và chủ thể, anh sẽ tư vấn điều gì? Tôi có cần chia sẻ các thông tin về gia đình, gia tộc, tuổi tác hay những giá trị cá nhân để KTS dựa vào đó thiết kế, hay chính thiết kế của KTS sẽ là yếu tố định hình "nhân" của gia chủ?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Câu hỏi này thực sự rất thú vị và có liên quan sâu sắc đến lĩnh vực kiến trúc, đặc biệt là trong thiết kế nhà ở. Nhìn chung, trong nhịp sống đô thị ngày càng nhanh, gấp gáp và chật chội, người ta dễ bị cuốn theo những giá trị tức thời, dẫn đến việc đánh mất những yếu tố cốt lõi trong môi trường sống. Như học giả Vương Trí Nhàn từng nói, "Cái vội của người mình" không chỉ là một thói quen mà còn là biểu hiện của sự thiếu kết nối với giá trị sống ý nghĩa.

Điều đáng chú ý ở đây là con người dần đánh mất bản năng “làm tổ” vốn có. Trong tự nhiên, mọi loài sinh vật đều tự xây dựng môi trường sống phù hợp cho mình, nhưng con người hiện đại dường như đã giao phó hoàn toàn việc đó cho người khác – cụ thể là các kiến trúc sư. Đây là lý do tại sao kiến trúc sư không chỉ đơn thuần thiết kế mà còn có vai trò “đánh thức” bản năng làm tổ đã bị lãng quên của gia chủ.

Một ngôi nhà, trước hết và quan trọng nhất, phải đảm bảo sức khỏe cho người ở. Đây không phải chỉ là sức khỏe thể chất, mà còn là sự cân bằng giữa con người và môi trường sống, bao gồm nhiệt độ, độ ẩm, thông gió, ánh sáng và các yếu tố khác. Tại các nước phát triển, họ đã xây dựng những tiêu chí khoa học và rõ ràng về “hồ sơ sức khỏe nhà ở”. Điều này giúp kiến trúc sư và chủ nhà cùng nhau thiết kế một không gian sống lành mạnh, tối ưu hóa cho sức khỏe.

Ở Việt Nam, một trong những nhược điểm lớn của các khu nhà phố truyền thống là không được thiết kế để ở mà chủ yếu để kinh doanh. Khi chuyển đổi mục đích sử dụng, những vấn đề như thiếu ánh sáng, thông gió kém, và độ ẩm cao đã bị bỏ qua, tạo ra môi trường sống hủy hoại sức khỏe dần dần. Đặc biệt, các không gian kín với máy lạnh thay thế hoàn toàn sự lưu thông tự nhiên đã khiến ngôi nhà trở thành một "hộp kín", không còn giao tiếp với môi trường bên ngoài.

Do đó, điều cốt lõi cần bàn trong thiết kế nhà ở là sức khỏe, trước khi tính đến thẩm mỹ hay kinh phí. Kiến trúc không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn là sự hòa quyện giữa các yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Một ngôi nhà “khỏe” sẽ không chỉ bảo vệ sức khỏe hiện tại của người ở mà còn tạo tiền đề cho các thế hệ tương lai.

*Host: Dưới góc độ kiến trúc sư và nghiên cứu phong thủy,

anh nghĩ gì về quan niệm dân gian rằng việc xây nhà có thể ảnh hưởng đến vận mệnh, sự nghiệp hay cuộc sống gia đình?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Như ông nói, “có thờ có thiêng, có kiêng có lành,” điều này xuất phát từ một tâm lý rất cơ bản. Nếu là người phương Đông, chúng ta sống chung với trời đất và coi mọi thứ như một dòng chảy tự nhiên của vạn vật, một hệ thống có thể tồn tại và vận hành lâu dài. Điều này luôn dựa trên một nền tảng tuần hoàn, một chu trình mở, vì chỉ có mở thì mới có sự giao tiếp và hình thành các hệ thống lớn. Còn nếu hệ thống đóng kín, sẽ không bao giờ tồn tại thật sự, chỉ là giả thuyết và sẽ tự hủy.

Phong thủy cũng liên quan đến yếu tố này. Cấu trúc phong thủy khi bàn tới bao gồm nhiều yếu tố cụ thể, thường được áp dụng đơn giản như kích thước cửa, kích thước lỗ ban, hay các thước đo khác để tính toán vị trí trong nhà. Những điều này dựa trên lý thuyết Tử Bình, các quan niệm phong thủy quay lại từ góc độ lịch sử. Nhờ đó, chúng ta hiểu rõ hơn cách phong thủy được áp dụng.

Phong thủy không thể thoát khỏi nền tảng của nó, đó là triết học Dịch học. Dịch học xuất phát từ sự vận động, vì mọi thứ đều chuyển động. Dịch bắt đầu với ngũ hành, và từ đó, phong thủy cũng phải vận động, điều chỉnh. Theo quan niệm phương Đông, mọi sự vật hiện tượng luôn vận động và tương tác, chỉ có như vậy mới tạo nên sự phát triển và hài hòa.

Phong thủy không chỉ đơn giản là bố trí không gian nhà cửa, mà còn phải tính đến yếu tố con người, tuổi tác, và sức khỏe của từng thành viên trong gia đình. Cấu trúc phong thủy của nhà ở phải phù hợp với môi trường và hoàn cảnh sống. Mỗi môi trường, mỗi vị trí địa lý có sự khác biệt, vì vậy cần điều chỉnh sao cho hợp lý.

Hơn nữa, nếu hiểu Dịch theo cách thức vận động vĩnh viễn, thì sẽ thấy rằng mọi sự thay đổi theo thời gian cũng thay đổi hướng vận động. Giống như Trái Đất, sau nhiều lần thay đổi trục quay, chúng ta mới có sự ổn định như hiện nay. Điều này cũng áp dụng cho phong thủy trong nhà. Phong thủy phải điều chỉnh, rung lắc một chút để đạt được sự hòa hợp, không thể áp dụng một mô hình cứng nhắc.

Còn khi nói về ngôi nhà tinh thần, tức là không gian chung của các thành viên, nếu chỉ chú trọng sức khỏe thể chất thì chưa đủ. Khi mọi người sống chung, cần phải cân nhắc hài hòa lợi ích của tất cả thành viên. Lúc này, phong thủy phải tham gia vào việc tổ chức và sắp xếp không gian sao cho tối ưu nhất cho tất cả mọi người trong gia đình. Phong thủy không chỉ là cho một người, mà là cho cả gia đình, đảm bảo sự hòa hợp và phát triển lâu dài.

*Host: Nếu một người muốn xây nhà dựa trên ngày tháng năm sinh và lá số tử vi để chọn thời gian và thiết kế phù hợp, nhưng có ý kiến cho rằng tất cả thành viên trong gia đình đều là chủ nhà, quan điểm của anh về vấn đề này như thế nào?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Đó chính là xu hướng mà phong thủy hiện đại đang hướng tới. Phong thủy truyền thống dựa trên một tổ chức, trong đó thay đổi không phải là ở con người mà là ở thể chế và nhận thức của con người. Theo đó, người đàn ông, người chủ gia đình, hay người cha là người quyết định tất cả, đồng thời cũng chịu trách nhiệm cho tất cả, quyền lợi và trách nhiệm không thể tách rời. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, trách nhiệm là một vấn đề tập thể, không còn chỉ là trách nhiệm của một cá nhân nữa.

Vì vậy, nếu vẫn xây dựng phong thủy theo trường phái truyền thống, mặc dù có thể phù hợp, nhưng cũng cần điều chỉnh để phù hợp với các giá trị hiện đại như tính dân chủ và tính nhân văn. Chúng tôi đang đưa ra một giải pháp phong thủy kết hợp giữa nền tảng cũ và các yếu tố hiện đại, nhằm xây dựng một nền tảng tuần hoàn, một cấu trúc linh hoạt có thể thích ứng với sự biến đổi của môi trường. Trong đó, sự vận động của dịch học được đưa vào, bởi vì trong dịch có sự biến dịch, nghĩa là luôn có sự thay đổi liên tục.

Dù không thể thoát khỏi sự vận động của dịch, nhưng trong quá trình biến dịch này, các yếu tố sẽ tương tác và chồng lên nhau, dựa trên cấu trúc ngũ hành của các thành viên trong gia đình. Chẳng hạn, việc sinh con có ảnh hưởng đến vận mệnh của ba mẹ, điều này không chỉ thể hiện trong phong thủy mà còn trong dịch học. Khi sinh một đứa trẻ, nếu hợp tuổi và hợp mệnh, sẽ tạo ra sự thay đổi tích cực trong cấu trúc phong thủy của gia đình.

Phong thủy vì vậy phải điều chỉnh theo sự thay đổi này, giống như việc thêm một thành viên vào gia đình sẽ làm thay đổi tổng thể. Điều này có thể được tính toán dựa trên nguyên lý ngũ hành, với mỗi hành đại diện cho một yếu tố, từ đó chuyển dịch và tính toán lại để phù hợp với tổng thể phong thủy của ngôi nhà.

*Host: Có hai cách tiếp cận. Có quan niệm cho rằng việc xây dựng nhà sẽ ảnh hưởng đến vận mệnh của gia chủ, nhưng có người lại nói Nhân (con người) là gốc, khi gặp duyên, căn nhà sẽ hình thành. Quan điểm của anh?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Câu chuyện về phong thủy không chỉ đơn giản là việc thay đổi môi trường hay không gian sống để tìm kiếm sự thuận lợi. Nó là một quá trình, một dòng chảy liên tục, phản ánh sự tương tác giữa con người và không gian sống của họ. Như bạn đã đề cập, nhà không chỉ là vật lý mà còn mang một giá trị tinh thần. Khi ta sống trong một ngôi nhà, phong thủy không chỉ ảnh hưởng đến sự thuận lợi hay khó khăn mà còn tác động đến tinh thần và sự phát triển cá nhân.

Điều quan trọng là chúng ta không chỉ nhìn nhận phong thủy như một công cụ để thay đổi môi trường, mà cần hiểu rằng phong thủy cũng là một phần trong hành trình cuộc sống của mỗi người. Mọi sự kiện, dù tốt hay xấu, đều là một phần của quá trình học hỏi và trưởng thành. Như câu chuyện bạn nhắc đến, "tất cả các dòng sông đều chảy", mọi sự thay đổi, mọi biến cố đều là một phần của dòng chảy cuộc đời.

Nếu ta có thái độ đúng đắn, hiểu rằng mỗi sự kiện đều có thể trở thành một bài học, thì phong thủy sẽ không chỉ giúp chúng ta vượt qua thử thách mà còn là một phần giúp hoàn thiện con người. Việc thay đổi phong thủy không phải chỉ vì muốn có được sự thuận lợi trong cuộc sống mà còn là quá trình điều chỉnh và thích nghi với hoàn cảnh, để tìm ra sự hài hòa và ổn định lâu dài.

Vì vậy, không nên chỉ tập trung vào việc cầu mong phong thủy mang lại sự thuận lợi mà quên đi rằng thái độ ứng xử và cách chúng ta điều chỉnh trong cuộc sống mới là yếu tố quan trọng nhất. Mỗi sự thay đổi, dù là trong phong thủy hay trong cuộc sống, đều phải được tiếp nhận và điều chỉnh với một thái độ tích cực và linh hoạt.

Văn hóa Việt Nam trong kiến trúc: sự phản ánh của lịch sử, địa lý và tín ngưỡng

*Host: Với gốc gác từ Quỳnh Lưu - miền Trung và sinh sống ở Kiên Giang - miền Nam, anh có thể chia sẻ về mối quan hệ giữa "địa linh nhân kiệt" và phong thủy trong kiến trúc? Liệu vùng đất có ảnh hưởng đến con người và sự nghiệp như thế nào?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Quả thật, những đặc điểm của từng vùng miền không chỉ phản ánh trong cách sống, mà còn thể hiện trong kiến trúc nhà cửa, tín ngưỡng và cách người dân đối diện với thiên nhiên và các thử thách cuộc sống.

Miền Bắc: Với lịch sử lâu dài, văn hóa Bắc Bộ được hình thành qua hàng ngàn năm, chịu ảnh hưởng từ những nền văn minh cổ và bị đô hộ nhiều lần. Điều này tạo nên một tính cách thâm sâu, bảo thủ, nhưng cũng vô cùng dồi dào về nguồn nhân lực và văn hóa. Các ngôi nhà ở miền Bắc thường rất kiên cố, chắc chắn, phản ánh một đặc điểm chung của người dân nơi đây – sự kiên trì, bền bỉ và gắn bó với truyền thống.
Miền Trung: Miền Trung là vùng đất chịu ảnh hưởng lớn từ khí hậu, bão lũ. Vì vậy, nhà cửa ở đây phải kiên cố và bền vững, dù có thể đơn giản về mặt thiết kế. Chính những điều kiện này đã thúc đẩy người dân miền Trung phát triển khả năng tiên liệu và thích ứng với các tình huống khó khăn.
Miền Nam: Vùng đất miền Nam nổi bật với sự phóng khoáng và cởi mở, thể hiện qua kiểu kiến trúc nhà ở thoáng mát, đơn giản và dễ dàng thích nghi với môi trường. Bên cạnh đó, tín ngưỡng tôn thờ thần linh và các vị thần bảo vệ địa linh nhân kiệt là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ.

Về mặt gene, tôi cũng chia sẻ một quan điểm thú vị về sự phát triển của các đặc điểm vùng miền qua các thế hệ. Điều này không chỉ liên quan đến di truyền mà còn là sự lựa chọn tự nhiên qua các cuộc khai khẩn và phát triển vùng đất mới, từ đó hình thành nên những đặc điểm và nét văn hóa đặc trưng. Việc sống và làm việc trong môi trường khác nhau đã tạo ra những biến đổi, lựa chọn cho mỗi thế hệ, góp phần hình thành bản sắc văn hóa riêng biệt của từng khu vực.

Rõ ràng rằng yếu tố lịch sử, địa lý và văn hóa đều ảnh hưởng sâu sắc đến cả con người và kiến trúc nhà ở, tạo nên những đặc trưng không thể nhầm lẫn của ba miền đất nước.

*Host: Là người gốc miền Trung, sống lâu ở miền Tây, anh nghĩ sự kết hợp giữa truyền thống gia đình và môi trường sống đã tác động thế nào đến tính cách và phong cách sống của anh? Cái nào là yếu tố chính hình thành "gốc”?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Khi con người sinh ra, bài học đầu tiên là "nhân dụng", tức là học cách sử dụng bản thân một cách hiệu quả. Mọi nền tảng trong cuộc sống, kể cả nhà cửa hay bất kỳ thứ gì khác, đều phải hướng tới việc phục vụ bản thân, để con người có thể tự mình làm chủ và sử dụng những gì mình có. Bài học này được hình thành từ những tiếp xúc trực tiếp với thiên nhiên và gia đình, và vì thế, những đặc trưng như sự hào hiệp, phóng khoáng, và sự thật thà trong suy nghĩ và lời nói đã ăn sâu vào văn hóa Việt Nam từ khi còn nhỏ cho đến khi trưởng thành.

Tuy nhiên, để "nhân dụng" có thể phát triển vững vàng và đúng đắn, nó cần một nền tảng vững chắc đó là "nhân hạnh" — sự đạo đức, những hành vi đúng mực, nền tảng giáo dục của gia đình và xã hội. Nhân hạnh là yếu tố giúp con người biết kiềm chế, có sự tiết chế và tích lũy những giá trị tốt đẹp. Từ miền Trung, với tính kỷ luật và sự cẩn trọng, nhân hạnh đã dạy con người cách hành động một cách thận trọng, phù hợp.

Với nền tảng đạo đức vững vàng, con người có thể đạt tới "nhân tuệ" — sự hiểu biết thấu đáo về cuộc sống và xã hội. Điều này giúp con người sống và làm việc không chỉ cho bản thân mà còn để chia sẻ với cộng đồng. Một người không thể hoàn tất mọi việc một mình, vì vậy, "nhân tuệ" còn là sự kết nối và hợp tác với những người xung quanh. Đúc kết lại, tôi thấy rằng sự khéo léo trong việc duy trì sự vui vẻ, vừa phải, cân bằng là nét đặc trưng của trí tuệ Việt Nam.

Chúng ta sống ở Việt Nam, có những kiến thức và giá trị riêng biệt của đất nước này. Nếu không hiểu sâu sắc về trí tuệ và văn hóa Việt Nam, chúng ta không thể thực sự nắm vững được nền tảng văn hóa của chính mình. Kiến trúc Việt Nam, cùng với các phong tục truyền thống như thờ cúng tổ tiên, là những biểu hiện rõ rệt của trí tuệ và tâm linh Việt. Văn hóa Việt Nam đang không ngừng phát triển, và nếu chúng ta đi sâu tìm hiểu, sẽ thấy được mối liên kết giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Ba yếu tố cốt lõi của "nhân dụng", "nhân huệ", và "nhân tuệ" đã được đúc kết từ bản thân, từ đó tạo ra một đời sống đối đãi vui vẻ, hòa thuận và vừa phải. Mỗi miền đất có một cách sống riêng biệt, nhưng tất cả đều hướng tới sự hiểu biết và phát triển sự sống chung của con người Việt Nam.

*Host: Theo anh, khi có yếu tố di truyền từ cha mẹ, đặc biệt là người miền Trung, kết hợp với môi trường sống ở miền Tây, yếu tố nào là chính để tạo nên bản sắc và cái "lõi nhân" của anh?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Mỗi người có một hoàn cảnh và con đường riêng, vì vậy những suy nghĩ và quan điểm về cuộc sống cũng khác nhau. Cái mà tôi muốn nói ở đây là những nhận định này chỉ mang tính cá nhân và không có ý nghĩa đúng sai. Như tôi đã chia sẻ với anh Vinh trước đó, khi còn trẻ, bản thân chúng ta tập trung vào "nhân dụng", tức là phát triển kỹ năng và hiệu quả công việc để xây dựng giá trị cá nhân. Ở giai đoạn này, "nhân dụng" chính là nền tảng, là vùng đất để tạo dựng và định hình bản thân.

Tuy nhiên, khi bắt đầu trưởng thành và nhận thức rõ hơn về bản thân, chúng ta sẽ nhận thấy sự khác biệt giữa mình và người khác, giữa gia đình mình và gia đình khác. Những yếu tố như hoàn cảnh, kinh tế, chính trị, xã hội, niềm tin… tạo ra sự khác biệt rõ rệt, và lúc này, "nhân huệ" trở nên vô cùng quan trọng. Vào khoảng độ tuổi dưới 30, khoảng 25 tuổi trở xuống, chúng ta bắt đầu cảm nhận rõ rệt rằng cần phải rèn luyện thêm sự chín chắn và khả năng tự điều chỉnh.

Khi ra xã hội và trở thành một cá nhân độc lập, có trách nhiệm với hành vi và quyết định của mình, chúng ta không thể chỉ dựa vào những thói quen, kinh nghiệm, hay niềm tin đã có. Lúc này, chúng ta cần đến sự phán đoán đúng đắn. Đó là lúc "nhân tuệ" – sự hiểu biết sâu sắc về tri thức chung của nhân loại và chuyên môn của mình – sẽ giúp định hướng con đường, đưa ra những quyết định và nhận định chính xác hơn. Vào lúc này, nó không chỉ là kiến thức về nghề nghiệp, mà còn là tri thức về văn hóa, triết học, và những hiểu biết sâu sắc về kho tàng chung của nhân loại.

Với tôi, điều quan trọng là có kiến thức sâu về ngành nghề của mình, chẳng hạn như kiến trúc, và xa hơn một chút, là sự hiểu biết về triết học và văn hóa. Những điều này, dù là của riêng từng cá nhân, nhưng lại phản ánh một sự kết nối với cả cộng đồng và thế giới chung, nơi mà mỗi người đều có thể đóng góp, chia sẻ và học hỏi.

*Host: Anh có tin vào số phận?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Khi còn nhỏ, tôi đã có thể lập được tử vi, ngay từ khi học lớp 7, lớp 8. Lúc đó, do không có sách vở để đọc, tôi đã học thuộc cuốn sách để có thể bấm giới tính, và từ đó, tôi cũng bắt đầu tìm hiểu về dịch học. Cái này đến từ một cơ duyên tình cờ, nên từ nhỏ tôi đã có những kiến thức nhất định về nó.

Khi còn bé, tôi thường được hỏi liệu có ma hay không. Với niềm tin được dạy dỗ, tôi trả lời rằng không có gì cả. Tuy nhiên, khi lớn lên, nhìn thế giới rộng lớn và nhận thức rằng mọi thứ đều rất hỗn loạn, tôi dần hiểu rằng có thể có những điều mà mình chưa biết. Vì vậy, nếu ai hỏi có ma hay không, tôi sẽ trả lời rằng tôi không biết. Điều này khác so với trước kia.

Về câu hỏi có tin vào số phận hay không, từ nhỏ tôi đã hiểu và tìm hiểu về tử vi, cũng như chứng kiến những sự trùng hợp kỳ lạ trong cuộc sống. Tuy nhiên, đến khi khoảng 25, 27 tuổi, tôi không còn quan tâm đến việc xem nữa. Dù vậy, tôi vẫn sử dụng nó như một phương pháp khảo nghiệm, để nghiên cứu và tìm hiểu sâu hơn. Không thể phủ nhận rằng, trong tử vi cũng có sự tồn tại của xác suất, và đôi khi những điều đó xảy ra là có thật.

Tuy nhiên, khi lớn lên, tôi nhận ra rằng sự quan trọng của việc có số phận hay không lại không lớn như tôi từng nghĩ. Giống như tôi đã nói trước đây, vấn đề nằm ở thái độ của chúng ta khi đối diện với cuộc sống và cách chúng ta học hỏi từ những trải nghiệm ấy. Cuối cùng, cuộc sống chỉ là một trải nghiệm, và điều quan trọng không phải là chạy theo những thúc đẩy bên ngoài mà là tìm cách sống đẹp và thưởng thức cuộc sống của mình. Như Lâm Ngữ Đường đã viết trong cuốn sách "Sống đẹp", cuối cùng, số mệnh có hay không không quan trọng. Quan trọng là cách chúng ta đón nhận và sống với nó.

Mô hình "nhân doanh nghiệp" trong bối cảnh công nghệ số

*Host: Anh có thể chia sẻ về mô hình "nhân doanh nghiệp" mà anh đã áp dụng trong công việc của mình.

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Mô hình nhân doanh nghiệp liên quan trực tiếp đến kiến trúc, vì nó đặt con người ở vị trí trung tâm. Khi xét về con người ở góc độ sinh học, con người có thể hòa nhập vào môi trường. Tuy nhiên, khi xét con người ở góc độ xã hội, ta nhận thấy con người là một sinh vật xã hội, sống trong mối quan hệ với những người khác, đặc biệt là trong gia đình và cộng đồng. Gia đình, với không gian và thời gian, chính là nền tảng để hình thành sự nghiệp. Khi mở rộng mối quan hệ gia đình trong không gian và thời gian, ta thấy đó chính là sự nghiệp, phản ánh sự phát triển của gia đình và dòng tộc qua các thế hệ.

Mô hình này có thể tóm gọn bằng việc nhìn nhận con người trong bối cảnh gia đình và cộng đồng. Con người không chỉ là cá nhân độc lập mà còn là chủ thể trong mối quan hệ xã hội, và sự nghiệp hình thành từ những mối quan hệ đó.

Về phần trí tuệ nhân tạo, hiện nay công nghệ có thể phát triển đến mức vượt qua sự kiểm soát của con người, tạo ra những nguy cơ mà chúng ta chưa thể lường trước được. Ví dụ, nếu một bộ kinh Phật được đưa vào AI, nó có thể trả lời các câu hỏi phức tạp dựa trên xác suất, điều này mở ra những câu hỏi về sự tồn tại của Phật tính hay bản chất con người. Đây là vấn đề mà chúng ta cần suy ngẫm trong bối cảnh hiện đại.

Khi xét về gia đình, mối quan hệ trong gia đình không chỉ là sự tồn tại đơn giản mà phải được tạo dựng qua những hoạt động chung, những kỷ niệm và kết nối. Nếu trong gia đình không có sự chủ động tạo dựng mối quan hệ, thì những kết nối đó sẽ trở nên vô nghĩa. Công nghệ, dù phát triển mạnh mẽ, cũng không thể thay thế được sự kết nối thực sự giữa con người với nhau trong gia đình.

Cốt lõi là khi công nghệ xuất hiện, chúng ta cần nhìn nhận lại việc chúng ta có thực sự tích cực tạo dựng những kết nối hay không. Nếu không, mối quan hệ chỉ trở thành sự tổng hợp rời rạc, thiếu đi ký ức và sự phát triển. Đến khi mở rộng ra, con người cần ý thức về sự nghiệp của mình, bắt đầu từ gia đình và tiếp nối sự nghiệp của tổ tiên, mà không thể thiếu sự chủ động.

Vì vậy, nghiệp không chỉ là kế thừa mà còn là sáng tạo, là sự khởi nghiệp, là việc xây dựng cơ nghiệp không chỉ cho bản thân mà còn cho gia đình và dòng tộc. Khi ta kế thừa và sáng tạo, ta phải có ý thức về sự kế nghiệp và tiếp tục phát triển nó, tạo dựng một cơ nghiệp vững mạnh cho tương lai.

*Host: Anh nói rằng để khởi nghiệp cần phải có nền tảng vững chắc, nhưng nếu xét trong bối cảnh hiện tại, khi khái niệm kế nghiệp, kiến nghiệp, và khởi nghiệp ngày càng thay đổi, không còn là công việc của một cá nhân mà là của cả gia đình hoặc tập thể, thì liệu mô hình kế nghiệp qua nhiều thế hệ có thể tồn tại và phát triển?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Câu hỏi nêu ra rất thú vị và mở ra một góc nhìn sâu sắc về sự biến chuyển của xã hội qua các thời kỳ, cũng như cách chúng ta có thể giữ gìn và truyền tải những giá trị văn hóa, gia đình qua các thế hệ. “Không ai giàu ba họ, khó ba đời” là một cách nói quen thuộc trong xã hội phong kiến, nơi mà sự ổn định của một gia đình hay dòng tộc phụ thuộc nhiều vào sự bền vững trong cấu trúc xã hội và những biến động của xã hội trong thời kỳ đó. Trong một triều đại phong kiến, sự thay đổi của xã hội có thể diễn ra nhanh chóng, khiến cho các gia đình dù có tài sản cũng không thể bảo đảm sự giàu có lâu dài.

Điều này trở nên thú vị khi chúng ta nghĩ về bối cảnh ngày nay, khi mà công nghệ và số hóa đã mở ra một khả năng hoàn toàn mới. Việc bạn đề cập đến việc "bưu điện thời gian" là một cách tiếp cận tuyệt vời để lưu giữ và chuyển giao những thông điệp, kỷ niệm và di sản văn hóa giữa các thế hệ. Khả năng số hóa không chỉ giúp chúng ta lưu trữ ký ức, mà còn cho phép chúng ta gửi những thông điệp, những lá thư, những dữ liệu về gia đình hay dòng tộc cho thế hệ sau, có thể là vào những thời điểm cụ thể trong tương lai.

Chúng ta có thể sử dụng nền tảng số để tạo ra một ngân hàng thời gian, nơi những giá trị văn hóa, thông điệp gia đình, và những bài học được ghi lại và gửi đi. Đây sẽ là một cách kết nối mạnh mẽ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Ví dụ, bạn có thể gửi một lá thư cho con trai mình, và khi con bạn trưởng thành, vào một thời điểm trong tương lai, nó sẽ nhận được bức thư ấy, như một món quà tinh thần, một lời nhắc nhở từ quá khứ. Điều này không chỉ giúp kết nối gia đình mà còn làm phong phú thêm di sản văn hóa của dòng tộc qua các thế hệ.

Sự kết hợp giữa công nghệ và văn hóa sẽ mở ra một không gian mới để mọi người trong gia đình và cộng đồng có thể tạo ra và lưu giữ những thông điệp, những câu chuyện mà họ muốn truyền lại cho thế hệ tương lai. Đây là một cách sử dụng công nghệ để duy trì và phát huy những giá trị gia đình, đồng thời xây dựng một "ngân hàng ký ức" mà thế hệ sau có thể truy cập, khám phá và học hỏi.

Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng trong bối cảnh hiện đại, số hóa không chỉ là một công cụ lưu trữ thông tin mà còn là một phương thức để bảo tồn những giá trị văn hóa, gia đình và dòng tộc, giúp kết nối và phát huy những giá trị đó trong tương lai.

*Host: Trong bối cảnh ngày nay, để "nhân" (cái tôi, bản sắc con người) có thể tiếp tục phát triển và thích ứng, nó cần phải thay đổi. Dưới góc độ của một kiến trúc sư, anh nghĩ không gian và môi trường sống như thế nào sẽ hỗ trợ cho sự phát triển và biến chuyển này?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Đây là quan điểm cá nhân của tôi, được hình thành trong một giai đoạn thế giới đang chuyển biến mạnh mẽ. Tôi sinh năm 1954, học kiến trúc và tốt nghiệp vào cuối những năm 1990, khi mà mọi công việc thiết kế đều phải vẽ bằng tay. Tuy nhiên, chỉ vài năm sau, máy móc đã dần thay thế hoàn toàn công cụ lao động cũ. Hồi đó, công việc thiết kế bằng tay được coi là một kỹ năng thủ công tinh tế, nhưng dần dần đã bị thay thế bởi máy tính, một công cụ lao động mới, không chỉ trong lĩnh vực kiến trúc mà còn trong nhiều ngành nghề khác. Máy tính dần trở thành công cụ duy nhất, thay thế cho tất cả các phương thức cũ như viết thư tay, giao tiếp trực tiếp, tất cả chuyển sang internet. Mọi thứ giờ đã trở thành "đại đồng", nơi mọi sự sáng tạo đều được thực hiện qua những công cụ số hóa.

Trong hơn 30 năm qua, xã hội đã thay đổi chóng mặt, và những thay đổi này là quá lớn, khiến ngay cả những người lớn tuổi, khoảng 60-70 tuổi, cũng khó có thể theo kịp. Những thay đổi này khiến tôi có cảm giác thời gian như đang trôi nhanh hơn, như thể một chu kỳ phát triển mới của loài người đang diễn ra. Nếu con người đã tiến hóa từ một loài khác, thì chắc chắn trong tương lai chúng ta sẽ tiến hóa thành một dạng khác, chứ không thể dừng lại như hiện tại.

Về khái niệm "ngôi nhà", tôi nghĩ con người không chỉ sống trong một ngôi nhà vật chất mà chính thân thể của mình cũng là một ngôi nhà, nơi chứa đựng linh hồn và tâm trí. Gia đình, xã hội cũng là những ngôi nhà tinh thần, nơi chúng ta an trú và tìm thấy sự gắn kết. Tư tưởng cũng có thể coi là một ngôi nhà, như tư tưởng của Lão Tử, là những ngôi nhà tinh thần đã nâng đỡ biết bao dòng chảy tư duy.

Trong tương lai, ngôi nhà tinh thần này sẽ tiếp tục phát triển, và số hóa sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những ngôi nhà này. Dù loài người có thể tiến hóa thành một dạng khác, không phải cao hơn mà khác đi, chúng ta vẫn cần có một nơi để lưu trú, để cảm nhận sự hiện diện của mình và hiểu được thông điệp của vũ trụ về sự sống.

*Host: Trước khi quay lại "nhân doanh nghiệp," tôi muốn hỏi thêm về vấn đề anh từng đề cập đến việc tích hợp dữ liệu Phật pháp vào AI. Liệu AI thật sự có Phật tính không? Anh có thể chia sẻ thêm góc nhìn của mình?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Theo tôi nghĩ, mỗi người đều có khả năng thể hiện Phật tính, nhưng Phật tính và những yếu tố khác trong bản tính con người thì có sự khác biệt. Nếu AI đó có thể suy luận và nhận thức được điều đó, có thể họ đã bắt đầu thể hiện tính Phật trong bản thân. Tuy nhiên, Phật tính là một điều vô hạn, không có ranh giới, còn những gì thuộc về bản chất thực của con người thì lại hữu hạn trong những khuôn khổ đã được xác lập. Phật tính không có giới hạn, và khi con người nhận ra được nó, đó chính là sự giác ngộ.

Về vấn đề phát triển nhà ở, tôi và các cộng sự đang thúc đẩy hình thành một quỹ nhà ở đối chứng. Điều này liên quan đến sức khỏe nhà ở, một yếu tố chưa được chú trọng đúng mức trong hiện nay, mặc dù có tác động lớn đến đời sống của mọi người. Ví dụ, mỗi vùng miền tại Việt Nam có những yếu tố đặc thù về khí hậu và môi trường sống, điều này ảnh hưởng đến thiết kế nhà ở. Nếu chúng ta không đưa ra những mẫu nhà phù hợp, chẳng hạn như từ các nước khác, sẽ không thể đáp ứng nhu cầu và đặc thù của địa phương.

Đặc biệt, trong lĩnh vực kiến trúc, hiện tại chưa có ai khởi xướng việc cung cấp mẫu nhà chuẩn cho các vùng miền. Những mẫu nhà này sẽ giúp người dân tham khảo và so sánh khi xây dựng, đồng thời cũng cung cấp cơ sở cho các kỹ sư và giới học thuật nghiên cứu. Ví dụ, miền Nam sẽ có kiểu nhà phù hợp với khí hậu nóng, miền Trung và miền Bắc lại có các mẫu nhà khác nhau, phù hợp với điều kiện thời tiết riêng biệt của từng khu vực.

Chúng ta sẽ tổ chức các cuộc thi trong các trường đại học để sinh viên đóng góp vào quỹ nhà ở đối chứng. Những mẫu nhà này sẽ làm cơ sở để người dân có thể tham khảo và so sánh khi xây dựng. Mặc dù không thể đạt được sự hoàn hảo về hình thức, nhưng ít nhất những mẫu nhà cơ bản này sẽ giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn về những yếu tố cần thiết khi xây dựng. Chúng sẽ là nền tảng vững chắc cho việc phát triển các mô hình nhà ở lành mạnh, thay vì những ngôi nhà xây dựng một cách tùy tiện mà không quan tâm đến yếu tố sức khỏe.

Đáng tiếc là hiện nay, nhiều công trình xây dựng không được thiết kế hợp lý, khiến môi trường sống không đúng chuẩn và làm hại đến sức khỏe của người dân. Những ngôi nhà thiếu sự nghiên cứu kỹ lưỡng, như xây tường gạch hay lắp điều hòa mà không chú ý đến khí hậu và ánh sáng tự nhiên, sẽ dẫn đến các vấn đề về sức khỏe và thẩm mỹ. Điều này không phải do cố ý, mà bởi vì không có mẫu nhà chuẩn để người dân tham khảo. Vì vậy, việc hình thành một thư viện mẫu nhà ở đối chứng là vô cùng cần thiết, để mỗi người dân có thể tiếp cận thông tin và xây dựng nhà ở phù hợp với từng vùng miền và điều kiện sống.

Quỹ nhà ở đối chứng này sẽ giúp bà con từ các vùng miền khác nhau có cơ hội tham khảo những mẫu nhà phù hợp, từ đó cải thiện chất lượng sống. Dù cho thế nào, những mẫu nhà này vẫn sẽ giữ giá trị lâu dài vì chúng phù hợp với từng địa phương và văn hóa sống ở đó. Hình thức có thể thay đổi theo thời gian, nhưng cấu trúc cơ bản và yếu tố sức khỏe trong nhà ở sẽ luôn giữ nguyên giá trị.

*Host: Phải chăng mô hình đó sẽ phù hợp với thời đại công nghệ số, nơi mà mọi thứ đều được kết nối và tích hợp dữ liệu, bao gồm cả những yếu tố như Phật pháp, nhằm tạo ra một hệ sinh thái phát triển bền vững và linh hoạt?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Đúng vậy, điều này hoàn toàn dựa trên nền tảng công nghệ số. Nếu không có công nghệ số, sẽ gặp phải một nhược điểm lớn, đó là sự tốn kém về công sức. Tuy nhiên, với sự phát triển của máy móc hiện nay, cùng với khả năng sử dụng linh hoạt của người tiêu dùng, việc áp dụng công nghệ vào thiết kế nhà ở đã trở nên khả thi. Chúng ta chỉ cần cung cấp dữ liệu dưới dạng văn bản và các chỉ số quy định, và máy có thể hiểu và cung cấp các mô hình tương ứng.

Nếu hiểu đúng và xây dựng một mô hình đầy đủ, công nghệ có thể giúp đưa ra những giải pháp hiệu quả. Hơn thế nữa, máy móc còn có thể gợi ý những yếu tố thẩm mỹ cho người tiêu dùng, giúp họ không chỉ có được giải pháp phù hợp về mặt công năng mà còn đảm bảo tính thẩm mỹ cho công trình của mình.

*Host: Khi nói về nhân doanh nghiệp, chúng ta đề cập đến việc kế nghiệp, kiến nghiệp và khởi nghiệp. Để việc kế nghiệp thành công, chắc chắn phải liên quan đến việc gieo nhân. Theo anh, khi gieo nhân trong cuộc đời, sẽ có những giai đoạn nào mà sẽ thuận lợi cho việc kế nghiệp và giúp đạt được thành công trong lĩnh vực này?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Việc hình thành nhân cách thực sự là một quá trình chủ động, là sự phát triển từ thụ động sang chủ động. Nếu vẫn còn ở trạng thái thụ động, thì chưa thể nói đến việc hình thành nhân cách. Trong giáo dục, mục tiêu là chuyển từ việc học thụ động sang học chủ động, vì chính sự chủ động sẽ giúp người học tiếp cận vấn đề một cách đúng đắn hơn.

Một ví dụ cụ thể là xu hướng tối giản trong thiết kế nhà ở, một chủ đề rất được quan tâm hiện nay. Nhiều người hiểu sai về tối giản và áp dụng một cách thụ động, ví dụ như bỏ hết đồ đạc, sống trong không gian trống rỗng, và thậm chí thuê đồ để đi dự tiệc, cho rằng đó là tối giản. Tuy nhiên, đây là một sự hiểu lầm. Tối giản không phải là một phong cách bề ngoài mà là sự thể hiện của một lối sống đơn giản và chân phương. Khi con người sống giản dị, họ sẽ tự động từ bỏ những thứ không cần thiết mà không cảm thấy thiếu thốn, bởi sự giản dị này đến từ sự hiểu biết và tự lựa chọn.

Vì vậy, nếu chưa sống một đời sống chân phương, mà chỉ đi tìm kiếm hình thức tối giản, người ta sẽ cảm thấy thiếu thốn, cảm giác như mình bị bó buộc trong một lối sống cứng nhắc, không thể thực sự đạt được sự thanh thản. Ngược lại, khi đã đạt được sự chân phương trong cuộc sống, sự giản dị tự nhiên sẽ xuất hiện, và lúc đó tối giản sẽ là điều tự nhiên chứ không phải là một mục tiêu cần theo đuổi.

Về việc hình thành nhân cách, tôi cho rằng việc này phát triển tốt nhất khi còn nhỏ, trong những năm tháng đi học, khi trẻ còn sống gần gia đình và có thể học hỏi từ sự tương tác với cha mẹ. Trẻ em trải qua ba giai đoạn phát triển rõ rệt: Giai đoạn khám phá ở độ tuổi tiểu học, lúc này trẻ chỉ đơn giản là tò mò, tìm hiểu về thế giới mà không phân biệt đúng sai. Đến tuổi dậy thì, trẻ bắt đầu nhận thức rằng thế giới không chỉ có đúng và sai mà còn có những sự thật liên quan đến bản thân, và lúc này, sự đồng hành của cha mẹ rất quan trọng để giúp trẻ hiểu và phát triển.

Khi bước vào tuổi trưởng thành, nhất là trong giai đoạn học đại học, trẻ bắt đầu phát triển bản ngã của mình, nhận thức rõ hơn về giới hạn và sự tương đối của bản thân trong vũ trụ này. Đây là giai đoạn quan trọng, khi con người không chỉ tìm hiểu thế giới bên ngoài mà còn bắt đầu chinh phục chính mình. Chính sự chinh phục bản thân là bước đầu tiên để hình thành nhân cách vững vàng.

Tóm lại, việc hình thành nhân cách đẹp nhất xảy ra trong những năm tháng học tập, khi trẻ có đủ sự hỗ trợ từ gia đình và môi trường xung quanh để phát triển một cách chủ động, tự giác và đúng đắn.

*Host: Nhìn tổng thể, theo anh, kiến trúc trong xã hội nói chung hay kiến trúc của một công trình xây dựng nói riêng có mối liên hệ gì với cấu trúc của Nhân? 

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Như bắt đầu câu chuyện, có một mối quan hệ giữa con người và vũ trụ, mà vũ trụ cũng giống như một ngôi nhà. Bản thân con người cũng là một ngôi nhà, nhưng để ngôi nhà ấy sống khỏe mạnh, nó cần phải mở cửa. Khi mở cửa, ngôi nhà có thể đón nhận sinh khí, năng lượng, nhưng cũng có thể đón cả bệnh tật, khí độc. Điều này giống như việc xây dựng một công trình kiến trúc: không phải chỉ thiết kế những ngôi nhà kỳ lạ hay đặc sắc, mà quan trọng là phải thiết kế những không gian giao tiếp hợp lý. Khi mở cửa đón gió, cần phải suy nghĩ đến việc mưa có thể vào. Khi con người hình thành một cái mới, chẳng hạn như chuyển đổi số, tương tác qua mạng, hay bất kỳ sự thay đổi nào, điều đó không sai nếu xuất phát từ lòng chân thành. Tuy nhiên, vấn đề là thái độ ứng xử, là sự chuẩn bị cho những tình huống có thể xảy ra.

Giống như khi xây dựng ngôi nhà, nếu sống ở vùng tuyết, mái nhà phải có độ dốc lớn, còn ở vùng nắng nóng gần Xích Đạo, mái nhà phải rộng và thoáng hơn. Những chi tiết như gờ lông mi dưới cửa sổ cũng có ý nghĩa, tất cả đều thể hiện sự khéo léo trong việc đọc và hiểu kiến thức về xây dựng. Ngôi nhà, qua đó, chính là sự phản ánh của con người.

Vỏ bọc của ngôi nhà chỉ là phần bên ngoài, mục đích của nó là để bảo vệ những gì ở bên trong, giống như con người cũng vậy. Chúng ta quá chú trọng đến phần vỏ ngoài, đến việc trang trí, tự hào, mà quên đi phần bên trong, phần "ruột" của ngôi nhà. Nếu chúng ta xây dựng tính cách, hành động, và cung cấp kiến thức để tạo ra những hành lang cho nhân cách, chúng ta cũng phải ý thức được mục đích sử dụng của những gì mình đã xây dựng. Khi đó, thành tích sẽ trở thành thước đo, nhưng thành tựu thực sự là những gì mà mỗi người đạt được từ bên trong, giống như ngôi nhà phải đạt được mục đích sử dụng của nó.

*Host: Tên của anh - Phan Văn Thìn Thọ, anh có thể chia sẻ về ý nghĩa hay câu chuyện đằng sau cái tên này?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Sinh năm 1976, tức là khi đất nước mới giải phóng xong, và lúc đó có một điều đặc biệt xảy ra, đó là rất nhiều người "chết đi sống lại." Điều này có nghĩa là sau khi đất nước thống nhất, nhiều người bắt đầu có cơ hội nhận lại bà con và mở rộng quan hệ. Tên gọi của mỗi người cũng vậy, chẳng hạn như tên đầu tiên của tôi là Phan Hồng Sơn, lấy cảm hứng từ núi Hồng Lĩnh ở Nghệ An và sông Lam. Tuy nhiên, khi tôi khoảng 3-4 tháng tuổi, vì trùng với tên của người khác, nên tôi được đổi thành Phan Văn Thìn. Nhưng sau một thời gian, cái tên này cũng không ổn, thế là mẹ tôi quyết định đặt tên là Phan Văn Thìn Thọ.

Câu chuyện này cũng giống như những thay đổi sau chiến tranh. Sau khi đất nước giải phóng, nhiều người, như mẹ tôi, có cơ hội gặp lại những người thân đã mất liên lạc từ lâu, giống như một sự tái sinh. Và trong cuộc sống, có những lúc chúng ta cảm thấy bế tắc, nhưng qua thời gian, mọi thứ trở nên rõ ràng hơn. Tên gọi, dù có thay đổi bao nhiêu lần, cuối cùng vẫn chỉ là cái tên. Quan trọng là cái "mái ấm" mà nó gắn liền, giống như con người có thể thay đổi, nhưng bản chất và nơi chốn để gắn bó mới là điều quan trọng. Khi còn nhỏ, tôi không cảm thấy thoải mái với cái tên của mình, nhưng khi lớn lên, tôi nhận ra rằng tên chỉ là một phần nhỏ trong cuộc sống, quan trọng là "ngôi nhà" mà mình thuộc về.

*Host: Anh nghĩ sao về mối liên hệ giữa tên gọi và số phận con người?

KTS Phan Văn Thìn Thọ: Mỗi cái tên đều mang một phần vận mệnh, như một sự liên kết với đất đai và thế giới xung quanh, nó có thể phản ánh một phần nào đó trong tương lai của con người. Câu chuyện về việc đặt tên cũng giống như một phần trong học thuyết đa thần của người Nhật Bản, nơi mà nếu tin vào một điều gì, nó sẽ trở thành hiện thực. Chính vì vậy, cái tên có thể mang trong mình một dự báo về số mệnh hay tương lai của người đó.

Ví dụ như tên "Hồng Sơn" có thể không hợp với tôi vào lúc ấy, và nếu không có sự thay đổi tên, có thể số phận cũng sẽ khác. Đôi khi, việc thay đổi tên không chỉ là chuyện ngẫu nhiên mà còn là một duyên phận, dẫn dắt cuộc đời theo cách rất thú vị. Do đó, việc đặt tên không phải là chuyện qua loa, mà cần được suy nghĩ kỹ lưỡng.

Theo tôi, ngày nay, việc đặt tên cần phải nghiêm túc, vì nó ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý của đứa trẻ. Cái tên là thông điệp mà cha mẹ muốn gửi gắm, là một cơ hội để truyền đạt điều tốt đẹp cho con cái. Tên gọi chính là một phần của sự nghiệp, là lời nhắc nhở về dòng họ, tổ tiên, và những gì cha mẹ mong muốn con cái hướng tới trong tương lai.

Một cái tên không chỉ đơn thuần là một âm thanh, mà nó còn chứa đựng một ý nghĩa sâu sắc. Khi tên gọi dễ nghe và mang ý nghĩa tốt đẹp, đứa trẻ sẽ cảm thấy thoải mái, tự tin. Thêm vào đó, cái tên có thể trở thành một lời nhắc nhở hàng ngày về mục tiêu, lý tưởng mà cha mẹ hy vọng con cái sẽ đạt được. Tuy nhiên, cũng cần phải cẩn thận không để đặt quá kỳ vọng vào cái tên, vì điều đó có thể tạo ra áp lực, khiến đứa trẻ cảm thấy căng thẳng.

*Host: Chân thành cảm ơn anh!