Tin tứcDù vậy, chim choắt mỏ cong đuôi sọc (Limosa lapponica) vẫn là trường hợp nổi bật khi có thể bay liên tục nhiều ngày không nghỉ, không ăn, không uống và sống sót nhờ cơ chế tự tiêu thụ một phần nội tạng.
Loài chim này sinh sống tại vùng cực bắc Âu Á và tây bắc Bắc Mỹ. Vào mùa xuân và mùa hè, chúng làm tổ ở các vùng đất lạnh giá. Khi tháng 9 đến, nhiệt độ giảm sâu, đàn chim lại rời vĩ độ cao để di cư về phương nam, trong đó có những bãi trú đông xa hàng ngàn kilômet như New Zealand.
Trong nhiều năm, giới khoa học không thể giải thích cách chúng thực hiện chuyến di cư dài như vậy với tốc độ trung bình của một loài chim lội nước. Các điểm ghi nhận chỉ xuất hiện ở hai đầu hành trình, còn giữa quãng đường hơn 10.000 km không hề có dấu vết dừng chân.
Năm 2007, dự án Chim di cư Thái Bình Dương – hợp tác giữa Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ và Trung tâm Khoa học Bảo tồn PRBO – lần đầu sử dụng thiết bị định vị vệ tinh gắn lên chim. Dữ liệu cho thấy vào giữa tháng 3 mỗi năm, chúng rời New Zealand, bay dọc bờ Tây Thái Bình Dương và hướng đến Hoàng Hải mà không nghỉ ngơi.
Khoảnh khắc gây ấn tượng nhất đến vào năm 2022, khi một cá thể được theo dõi đã bay liền 11 ngày từ Alaska đến Tasmania, vượt 13.560 km. Suốt hành trình, chim không ăn, không uống và không có cơ hội nạp lại năng lượng.
Giới nghiên cứu xem khả năng này là minh chứng rõ rệt cho sự thích nghi tiến hóa. Chim choắt mỏ cong đuôi sọc dự trữ lượng mỡ rất lớn trước khi rời tổ. Một nghiên cứu năm 1998 tại Alaska ghi nhận những cá thể không may tử vong vì va vào mái vòm radar có lượng mỡ chiếm đến 55% cơ thể – mức rất cao trong giới chim.
Để chứa lượng mỡ này và giảm trọng tải, cơ thể chúng co lại nhiều cơ quan không cần thiết cho việc bay. Gan, thận, mề và ruột non có thể giảm 20 – 50% kích thước. Khi ngày dài lên vào cuối mùa hè, hormone tuyến giáp tăng mạnh, kích hoạt quá trình thu nhỏ nội tạng.
Trong suốt chuyến bay, khi mỡ cạn dần, cơ thể bắt đầu phân giải mô nội tạng để tạo thêm năng lượng. Quá trình này được gọi là tự thực (autophagy) – cơ chế tái chế tế bào vốn có ở nhiều sinh vật, nhưng ở loài chim này được đẩy đến mức tối đa.
Mỗi gam trọng lượng bớt đi giúp chúng bay hiệu quả hơn, còn mỗi mô được phân giải trở thành nguồn “nhiên liệu” tiếp theo. Điều đáng chú ý là sau khi hạ cánh ở vùng trú đông, các cơ quan này hồi phục rất nhanh. Trong vòng 3 – 7 ngày, gan, thận và ruột có thể trở lại gần kích thước ban đầu nhờ hoạt động mạnh của tế bào gốc.
Chim choắt mỏ cong đuôi sọc không phải loài mạnh nhất hay lớn nhất trong nhóm chim lội nước. Tuy nhiên, sức bền và cơ chế sinh học độc đáo giúp chúng giữ kỷ lục về chuyến bay không dừng dài nhất từng được ghi nhận ở động vật có xương sống.
