Cơ quan hải quan nhấn mạnh mọi hành vi lợi dụng chính sách để trục lợi sẽ bị xử lý nghiêm, nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh minh bạch, bảo vệ sản xuất trong nước và ngăn chặn nguy cơ “nhập khẩu rác công nghệ”.
Theo quy định của Chính phủ, chỉ những doanh nghiệp có nhu cầu trực tiếp phục vụ sản xuất mới được phép nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng. Thực hiện chỉ đạo này, Tổng cục Hải quan (nay là Cục Hải quan) đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thủ tục, hồ sơ hải quan đối với mặt hàng này.

Trong quá trình kiểm tra, Cục Hải quan phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm tại các doanh nghiệp nhập khẩu. Các hành vi chủ yếu gồm: kê khai gian dối mục đích nhập khẩu trên tờ khai hải quan; lập văn bản cam kết giả với cơ quan hải quan; sử dụng hợp đồng ủy thác khống để thông quan; sau đó bán máy móc nhập khẩu ra thị trường nhằm thu lợi bất chính.
Cụ thể, một doanh nghiệp từ năm 2021 đến 2025 đã mở 19 tờ khai nhập khẩu 325 máy móc đã qua sử dụng, gồm máy cắt kim loại, máy cắt dây bằng tia lửa điện, máy đục lỗ phóng điện, máy xung điện cắt kim loại, máy khoan CNC và máy gia công trung tâm CNC, với tổng trị giá khai báo hải quan trên 18 tỷ đồng. Sau khi thông quan, doanh nghiệp này bán 235 máy cho 140 đơn vị khác, thu lợi bất chính hơn 8 tỷ đồng.
Một doanh nghiệp khác trong năm 2025 nhập khẩu 48 máy móc qua 3 tờ khai, với tổng trị giá khai báo hải quan 4,4 tỷ đồng. Trong đó, 13 máy được bán cho 13 doanh nghiệp, mang về khoản lợi bất chính gần 600 triệu đồng.
Nhận thấy các dấu hiệu tội phạm, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (Vụ 3) để xử lý theo quy định pháp luật. Hai vụ việc đã được khởi tố theo Điều 188 Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội Buôn lậu.
Cục Hải quan khẳng định sẽ tiếp tục chỉ đạo các chi cục, đội kiểm soát và bộ phận quản lý rủi ro tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát ở mọi khâu: từ kiểm tra hồ sơ, thực tế hàng hóa, bảo quản, thông quan đến kiểm tra sau thông quan. Đồng thời, cơ quan này sẽ thu thập thông tin, đánh giá rủi ro để ngăn chặn các hành vi gian lận, bảo vệ doanh nghiệp làm ăn chân chính và sản xuất trong nước.
Vụ việc hai doanh nghiệp buôn lậu máy móc đã qua sử dụng một lần nữa cảnh báo về những rủi ro trong hoạt động nhập khẩu, đồng thời thể hiện quyết tâm của cơ quan hải quan trong việc tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, bền vững.


