Tin tứcSuy buồng trứng sớm (SBTS) là tình trạng buồng trứng mất chức năng trước tuổi 40, làm suy giảm hormone sinh dục nữ, gây rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng sinh sản và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Điều đáng lo ngại là tình trạng này ngày càng phổ biến ở phụ nữ trẻ, thậm chí có trường hợp xuất hiện ở độ tuổi 20-30.
Theo nghiên cứu đăng trên Human Reproduction, tỷ lệ SBTS toàn cầu rơi vào khoảng 1-3%. Tuy nhiên, do lối sống hiện đại, căng thẳng, chế độ ăn uống thiếu lành mạnh và các yếu tố môi trường, tỷ lệ này có xu hướng tăng nhanh.
Tại Việt Nam, mặc dù chưa có thống kê chính thức về tỷ lệ phụ nữ mắc SBTS, nhưng các chuyên gia ghi nhận xu hướng gia tăng các trường hợp này. Tại Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (IVFTA-HCMC), khoảng 50% bệnh nhân nữ dưới 40 tuổi được chẩn đoán có dự trữ buồng trứng thấp, một dấu hiệu của suy buồng trứng sớm.
Nguyên nhân gây suy buồng trứng sớm
Có nhiều yếu tố tác động đến suy buồng trứng sớm, bao gồm:
- Yếu tố di truyền: Những phụ nữ có mẹ hoặc bà bị SBTS có nguy cơ mắc cao hơn.
- Bệnh lý tự miễn: Các bệnh như viêm tuyến giáp Hashimoto, lupus ban đỏ có thể tấn công tế bào buồng trứng.
- Ảnh hưởng từ điều trị y tế: Hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng có thể gây tổn thương vĩnh viễn.
- Thói quen sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, tiêu thụ rượu bia, sử dụng chất kích thích có thể làm suy giảm chức năng buồng trứng.
- Chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học: Việc ăn uống thiếu vi chất thiết yếu như sắt, kẽm, omega-3 có thể làm suy yếu buồng trứng.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Môi trường ô nhiễm, thực phẩm chứa nhiều chất bảo quản, thuốc trừ sâu có thể làm rối loạn nội tiết.
Dấu hiệu cảnh báo suy buồng trứng sớm
Phụ nữ cần theo dõi các dấu hiệu sau để phát hiện sớm SBTS:
- Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh không đều, lượng máu kinh ít hoặc mất kinh.
- Các triệu chứng mãn kinh sớm: Bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khó ngủ, giảm ham muốn tình dục.
- Tâm lý thay đổi: Dễ cáu gắt, trầm cảm, lo âu không rõ nguyên nhân.
- Giảm khả năng sinh sản: Khó thụ thai, thất bại khi làm thụ tinh nhân tạo (IVF).
- Vấn đề về da, tóc, móng: Da khô, tóc rụng nhiều, móng tay dễ gãy.
Giải pháp hạn chế suy buồng trứng sớm
Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ buồng trứng
- Bổ sung thực phẩm giàu phytoestrogen: Đậu nành, hạt lanh, vừng giúp cân bằng nội tiết tố nữ.
- Ăn nhiều rau xanh và trái cây: Cung cấp vitamin A, C, E giúp giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào buồng trứng.
- Omega-3 từ cá hồi, cá mòi: Giúp chống viêm và duy trì chức năng buồng trứng.
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn: Hạn chế đường, đồ ăn nhanh để giảm tác động tiêu cực đến nội tiết tố.
Lối sống khoa học
- Duy trì cân nặng hợp lý: Chỉ số BMI lý tưởng giúp tránh rối loạn hormone.
- Tập thể dục đều đặn: Yoga, bơi lội, đi bộ giúp tăng tuần hoàn máu đến buồng trứng.
- Quản lý căng thẳng: Thiền, hít thở sâu giúp giảm hormone cortisol – nguyên nhân gây mất cân bằng nội tiết.
- Ngủ đủ giấc: Đảm bảo 7-8 giờ ngủ mỗi đêm giúp hệ nội tiết hoạt động tối ưu.
Theo dõi sức khỏe sinh sản định kỳ
- Xét nghiệm hormone FSH, AMH: Giúp đánh giá dự trữ buồng trứng.
- Siêu âm buồng trứng: Kiểm tra kích thước, số lượng nang trứng.
- Khám phụ khoa định kỳ: Phát hiện sớm bất thường ảnh hưởng đến sinh sản.
Việc nâng cao nhận thức, phát hiện sớm và áp dụng lối sống lành mạnh là chìa khóa giúp phụ nữ bảo vệ sức khỏe buồng trứng, duy trì khả năng sinh sản và phòng tránh nguy cơ mãn kinh sớm. Vì vậy, mỗi phụ nữ cần chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản ngay từ khi còn trẻ.
