Theo các bác sĩ, zona thần kinh (còn gọi là zona hoặc giời leo) là một bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella zoster, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người mắc thủy đậu, dù đã hồi phục, virus vẫn không hoàn toàn biến mất mà tồn tại dưới dạng "ngủ yên" trong cơ thể, chủ yếu ở các hạch thần kinh.
Sau khi nhiễm thủy đậu, virus Varicella zoster ẩn mình trong các hạch thần kinh suốt nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Ở trạng thái này, virus không gây hại. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu do tuổi tác, căng thẳng hoặc bệnh tật, virus có thể tái hoạt động. Khi đó, chúng phát triển dọc theo các dây thần kinh cảm giác và lan truyền ra ngoài da, gây nên bệnh zona.
Bệnh zona có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người lớn, đặc biệt là những người trên 50 tuổi. Người mắc zona thường phải đối mặt với các biến chứng như nhiễm trùng da, loét, sẹo và đặc biệt là đau dây thần kinh sau zona – một biến chứng phổ biến và gây khó chịu nhất.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh zona
Khi mắc bệnh zona, vùng da bị tổn thương sẽ xuất hiện các vết ban đỏ, sau đó phát triển thành mụn nước. Các mụn này thường tập trung theo từng đám và chứa dịch trong. Sau vài ngày, mụn nước sẽ vỡ, hình thành vảy và khô đi, để lại sẹo trên da. Một số triệu chứng khác bao gồm:
- Mệt mỏi, mất ngủ
- Đau trước, trong và sau khi tổn thương da xuất hiện
- Ngứa, rát, hoặc rối loạn cảm giác tại vùng da bị tổn thương
- Mụn nước và bọng nước xuất hiện thành từng đám
Tại Hội thảo Lão khoa Quốc gia mới đây ở Hà Nội, các chuyên gia đã dự báo rằng Việt Nam sẽ chính thức bước vào giai đoạn dân số già vào năm 2036. Năm 2019, tỷ lệ người trên 60 tuổi chiếm 11,9% dân số, và con số này dự kiến sẽ tăng lên hơn 25% vào năm 2050. Điều này đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến chăm sóc sức khỏe cho người già, do nhóm dân số này có nhu cầu chăm sóc y tế cao hơn.
Theo ông Nguyễn Trung Anh, Giám đốc Bệnh viện Lão khoa Trung ương, tuổi thọ trung bình của người Việt đã tăng lên 74,5 tuổi vào năm 2023, cao hơn so với 65,5 tuổi vào năm 1993.
TS. Raunak Parikh, Giám đốc Y khoa Toàn cầu của GSK, cho biết rằng từ tuổi 45-50 trở đi, hệ miễn dịch của con người bắt đầu suy giảm rõ rệt. Sự suy yếu này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các căn bệnh mãn tính khác. Dù không có mốc thời gian chính xác khi hệ miễn dịch bắt đầu suy giảm, quá trình này diễn ra dần dần, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn theo tuổi trưởng thành.
Những bệnh phổ biến ở người lớn tuổi bao gồm: tim mạch, tiểu đường, ung thư, phổi tắc nghẽn mạn tính và zona thần kinh. Ước tính cứ 3 người lớn sẽ có 1 người mắc bệnh zona trong đời, với các triệu chứng đau đớn, phát ban và một số biến chứng hiếm gặp như đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
TS. Raunak khuyến cáo rằng việc chăm sóc sức khỏe cần được ưu tiên hàng đầu khi cơ thể bước vào tuổi già. Việc "lắng nghe cơ thể", tập thể dục đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất cần thiết. Ngoài ra, tiêm chủng không chỉ quan trọng với trẻ nhỏ mà còn là một biện pháp hiệu quả giúp người lớn phòng ngừa các bệnh đã có vắc xin, bao gồm cả zona thần kinh.
