Tin tứcViệc Mỹ đẩy mạnh thỏa thuận khai thác khoáng sản trong khi Ukraine tìm kiếm đảm bảo an ninh khiến tương lai mối quan hệ đồng minh này trở nên mờ mịt.
Theo các nguồn tin, ông Trump đã lớn tiếng chỉ trích Tổng thống Zelensky, yêu cầu nhà lãnh đạo Ukraine phải chấp nhận đàm phán hòa bình với Nga.
"Hoặc là ông phải thỏa thuận, hoặc chúng tôi sẽ rút lui", ông Trump tuyên bố trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục. Phó tổng thống J.D. Vance cũng tham gia, cáo buộc ông Zelensky đang cố tình gây áp lực lên chính quyền Mỹ thông qua truyền thông.
Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi ông Vance thẳng thừng hỏi nhà lãnh đạo Ukraine: "Ông đã từng nói lời cảm ơn chúng tôi chưa?"
Tờ New York Times nhận định, đây là một trong những cuộc gặp công khai căng thẳng nhất tại Nhà Trắng, phản ánh sự rạn nứt ngày càng sâu sắc giữa hai quốc gia kể từ khi ông Trump nhậm chức.
Một trong những nguyên nhân khiến cuộc họp căng thẳng là do thỏa thuận khai thác khoáng sản mà ông Trump muốn Ukraine ký kết.
Theo đó, Mỹ và Ukraine sẽ lập một quỹ đầu tư chung, trong đó Mỹ kiểm soát 50% lợi nhuận từ việc khai thác tài nguyên thiên nhiên tại Ukraine. Quỹ này sẽ quản lý cả cơ sở hạ tầng liên quan, như cảng biển và các nhà máy khí tự nhiên hóa lỏng (LNG).
Tuy nhiên, Ukraine tỏ ra do dự vì: Một số tập đoàn tư nhân tại Ukraine có thể bị ảnh hưởng. Lượng khoáng sản thực tế có thể thấp hơn so với ước tính trước đây.
Mỹ chưa cam kết một khoản đầu tư cụ thể nào vào dự án.
Đáng chú ý, văn bản thỏa thuận này nhấn mạnh rằng Ukraine "nợ" Mỹ, ám chỉ hàng trăm tỷ USD viện trợ quân sự Washington đã cung cấp cho Kiev kể từ khi xung đột bùng phát năm 2022.
Ông Zelensky tìm cách yêu cầu Mỹ cam kết rõ ràng về việc đảm bảo Nga không vi phạm bất kỳ lệnh ngừng bắn nào trong tương lai, nhưng ông Trump không quan tâm đến điều này.
"Tôi không lo về an ninh. Tôi chỉ quan tâm đến việc hoàn tất thỏa thuận", ông Trump nói.
Ngay sau cuộc gặp, một số quan chức cấp cao Mỹ tiết lộ với The Washington Post rằng Nhà Trắng đang xem xét đình chỉ toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine.
Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực phòng thủ của Ukraine, bao gồm: Xe tăng, xe chiến đấu. Đạn dược, tên lửa, Hệ thống phòng không tiên tiến.
Dự thảo thỏa thuận khai khoáng giữa Mỹ và Ukraine không đề cập đến tư cách thành viên NATO mà Ukraine mong muốn. Thay vào đó, ông Trump nhấn mạnh rằng quyền khai thác tài nguyên của Mỹ tại Ukraine sẽ là một khoản bồi hoàn cho viện trợ trước đây.
Theo chuyên gia Wallander thuộc Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), nếu Mỹ cắt giảm viện trợ, Ukraine sẽ phải dựa vào châu Âu nhiều hơn. Tuy nhiên, các nước châu Âu lại không có đủ vũ khí hiện đại như Mỹ để hỗ trợ Kiev một cách hiệu quả.
Chuyên gia Andrew Weiss thuộc Quỹ Carnegie cảnh báo: "Châu Âu không có đủ nguồn lực để bù đắp cho khoảng trống mà Mỹ để lại. Nếu viện trợ bị cắt, Ukraine có thể phải chấp nhận một lệnh ngừng bắn theo điều kiện có lợi cho Nga".
Ngay sau cuộc gặp Trump - Zelensky, Thủ tướng Anh Keir Starmer đã triệu tập một cuộc họp khẩn với các nhà lãnh đạo châu Âu vào ngày 2/3 tại London.
Dự kiến, ông Zelensky cũng sẽ tham dự để tìm kiếm sự đảm bảo từ châu Âu, trong bối cảnh quan hệ với Mỹ đang lung lay.
Dù vậy, một số nhà ngoại giao vẫn tỏ ra lạc quan, cho rằng cuộc gặp vừa qua chỉ là chiến thuật đàm phán của ông Trump, và Mỹ vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine ở mức độ nhất định.
