Tin tứcTheo bản dự thảo đang được lấy ý kiến từ người dân, Bộ Y tế cho biết công tác dân số trong những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, sự phối hợp tích cực của các cấp, ngành, hệ thống chính trị cũng như sự đồng thuận của người dân và hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế. Chính sách và pháp luật về dân số ngày càng được hoàn thiện hơn.
Tuy nhiên, một số quy định hiện hành vẫn chưa đồng bộ, thiếu tính nhất quán với hệ thống pháp luật hiện tại và chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Một số nội dung trong Pháp lệnh Dân số không còn phù hợp với Hiến pháp, các văn bản pháp luật hiện hành hoặc đã được thay thế bởi các quy định pháp luật khác. Một số điều khoản về dân số không còn sát với thực tế và chưa giải quyết triệt để những thách thức mới trong công tác dân số.
Hiện nay, mức sinh trên cả nước đang có xu hướng giảm mạnh, xuống dưới mức sinh thay thế. Từ mức 2,11 con/phụ nữ năm 2021 giảm còn 2,01 con/phụ nữ vào năm 2022. Năm 2023, con số này là 1,96 vào năm 2023 và tiếp tục xuống còn 1,91 vào năm 2024 - mức thấp kỷ lục trong lịch sử và dự báo sẽ còn giảm tiếp trong các năm tới.
Nếu mức sinh tiếp tục giảm thì đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng; đến năm 2042, quy mô dân số trong độ tuổi lao động sẽ đạt đỉnh và từ sau năm 2054, dân số có thể tăng trưởng âm. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động, suy giảm quy mô dân số, gia tăng tốc độ già hóa và gây ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.
Trong hai thập kỷ qua, mức sinh tại khu vực thành thị đã liên tục duy trì dưới mức sinh thay thế, dao động trong khoảng 1,7-1,8 con/phụ nữ, trong khi đó khu vực nông thôn có mức sinh cao hơn, từ 2,2-2,3 con/phụ nữ.
Tuy nhiên, đến năm 2023, mức sinh tại khu vực nông thôn cũng đã giảm xuống còn 2,07 con/phụ nữ, thấp hơn mức sinh thay thế và là mức thấp nhất từ trước đến nay.
Theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003, mỗi cặp vợ chồng, cá nhân có quyền và nghĩa vụ thực hiện kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản, quyết định thời gian và khoảng cách sinh con; sinh một hoặc hai con (trừ các trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định); bảo vệ sức khỏe, phòng tránh bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các nghĩa vụ liên quan khác.
Trong bản dự thảo sửa đổi lần này, Bộ Y tế điều chỉnh nội dung về quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng và cá nhân trong công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình.
Cụ thể, họ sẽ có quyền quyết định số con, thời gian sinh con và khoảng cách giữa các lần sinh, đồng thời thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe sinh sản, phòng tránh bệnh lây nhiễm và thực hiện các nghĩa vụ liên quan khác.