Tin tứcMột số từ được dùng hằng ngày tưởng như vô hại nhưng lại khiến lập luận thiếu chặt chẽ hoặc tạo cảm giác người nói chưa cân nhắc kỹ. Điều thú vị là những người có tư duy sắc bén thường ý thức rất rõ điều này và chủ động tránh sử dụng. Dưới đây là ba từ hoặc cụm từ xuất hiện nhiều trong giao tiếp nhưng thường bị những người thận trọng về logic hạn chế dùng.
1. “Chắc chắn”
Trong nhiều cuộc trò chuyện, cụm “chắc chắn” được dùng như một cách khẳng định mạnh mẽ. Người ta dễ nói “chắc chắn đúng”, “chắc chắn sẽ thành công”, “chắc chắn như vậy” để thể hiện sự tin tưởng. Tuy nhiên phần lớn những kết luận ấy lại dựa trên cảm tính, không có kiểm chứng. Việc khẳng định tuyệt đối luôn đi kèm rủi ro: chỉ cần thông tin sai lệch, độ tin cậy của người nói bị ảnh hưởng lập tức.
Những người có khả năng suy luận tốt hiểu rằng mọi nhận định đều tồn tại yếu tố biến động. Vì vậy, họ tránh dùng “chắc chắn” khi chưa có số liệu rõ ràng. Họ thường chọn cách diễn đạt dựa trên mức độ khả năng, chẳng hạn “có xu hướng”, “rất có thể”, “dựa trên thông tin hiện có”. Cách nói này không làm câu chuyện thiếu quyết đoán mà ngược lại, cho thấy người nói biết cân nhắc và tôn trọng dữ liệu.
Tư duy cẩn trọng giúp họ giữ sự linh hoạt trong lập luận, giảm nguy cơ rơi vào tình huống phải đính chính những điều nói quá đà. Đây cũng là lý do họ được đánh giá là người biết nhìn nhận vấn đề một cách tỉnh táo.
2. “Không thể”
Nhiều người phản ứng theo thói quen khi gặp khó khăn bằng cách nói “không thể làm được”, “không thể sửa kịp”, “không thể thay đổi”. Những câu nói như vậy thường xuất hiện trước khi họ thử tìm hiểu giải pháp. Về lâu dài, việc dùng “không thể” khiến tư duy bị thu hẹp, giảm khả năng sáng tạo.
Những người có tư duy hệ thống rất hạn chế dùng từ này. Họ chỉ kết luận “không thể” sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng các điều kiện, nguồn lực và khả năng thực thi. Thay cho việc đóng lại vấn đề, họ thường diễn đạt theo hướng mở: “hiện tại chưa có hướng xử lý rõ ràng”, “khả năng thấp nhưng vẫn có thể xem thêm phương án”, “cần thêm thời gian”. Việc này giúp cuộc trao đổi tập trung vào giải pháp thay vì rơi vào bế tắc.
Cách nói mở không có nghĩa là lạc quan quá mức. Nó phản ánh thái độ khách quan với những điều còn chưa chắc chắn. Trong nhiều lĩnh vực, những điều từng bị xem là không làm được lại trở thành khả thi khi xuất hiện công nghệ mới hoặc cách tiếp cận mới. Vì vậy, giữ một biên độ linh hoạt luôn đem lại lợi thế.
3. “Mọi người” khi dùng để tổng quát hóa
Trong giao tiếp hằng ngày, nhiều người có xu hướng nói “mọi người đều nghĩ vậy”, “ai cũng biết”, “mọi người nói rồi” nhằm củng cố lập luận. Tuy nhiên những cụm này lại dễ gây hiểu nhầm vì không thể hiện được nguồn gốc thông tin. Người nghe thường không biết “mọi người” ở đây là ai, có bao nhiêu người, dựa trên khảo sát hay chỉ là cảm nhận của người nói.
Những người thận trọng trong ngôn từ rất tránh tổng quát hóa như vậy. Họ hiểu rằng không có nhóm nào hoàn toàn đồng nhất về quan điểm. Khi muốn dẫn chứng, họ chọn cách nêu rõ phạm vi, chẳng hạn “nhiều người”, “đa số trường hợp”, hoặc trích dẫn cụ thể “theo dữ liệu tôi có”, “theo ý kiến của nhóm khách hàng”. Việc này giúp thông tin trở nên chuẩn xác và tăng sức thuyết phục.
Dù chỉ là ba từ quen thuộc, việc lạm dụng chúng có thể khiến câu nói thiếu chiều sâu. Người thông minh luôn chú ý điều chỉnh ngôn ngữ để phản ánh đúng logic và bối cảnh. Khi thói quen dùng từ thay đổi, cách người khác đánh giá cũng thay đổi theo. Giao tiếp rõ ràng không chỉ giúp truyền tải thông tin hiệu quả mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với người nghe và chính lập luận của mình.
