Tiết Thu Phân là tiết khí thứ 16 trong 24 tiết khí trong năm, đánh dấu thời điểm giữa mùa thu. Lúc này lượng ánh sáng, nhiệt độ tiếp tục giảm, cây cối vàng lá và rụng xuống. Không chỉ ảnh hưởng đến thời tiết, Thu Phân còn tác động đến một số mặt của đời sống con người. Trong bài viết sau, hãy cùng VOH tìm hiểu kỹ hơn về tiết khí này nhé!
Tiết Thu Phân là gì?
Theo chiết tự chữ Hán, “thu” có nghĩa là mùa thu, còn “phân” có nghĩa là phân chia, ám chỉ đến sự chia tách đồng đều và cân bằng. Như vậy, ý nghĩa chung của tiết Thu Phân là chỉ khoảng thời gian giữa mùa thu.
Theo Nông lịch, tiết Thu Phân khởi đầu bằng điểm giữa của mùa thu, thời gian ngày và đêm dài bằng nhau, thời tiết dịu mát và có nắng hanh.
Điều này được lý giải là do quỹ đạo chuyển động của Trái Đất. Cụ thể, vào tiết Thu Phân, không có nửa cầu nào nghiêng về phía Mặt Trời nên lượng nhiệt độ, ánh sáng, thời gian chiếu sáng ở hai nửa cầu tương đương nhau. Đồng nghĩa độ dài ngày và đêm ở mọi nơi trên Trái Đất đều bằng nhau.
Còn theo khoa học phương Tây, tiết Thu Phân là điểm bắt đầu mùa thu tại Bắc bán cầu, khi Mặt Trời xuất hiện trên xích đạo thiên cầu (Mặt Trời ở gần xích đạo nhất) và bắt đầu đi xuống hướng nam. Vì nước ta nằm gần đường xích đạo nên nhiều khu vực có nắng khá chói chang.
Còn tại Nam bán cầu, thời điểm này trùng với điểm Xuân phân, khi mùa xuân bắt đầu.
Tiết Thu Phân và ngày Thu Phân rơi vào ngày nào?
Thông thường, tiết Thu Phân diễn ra từ vào ngày 22 hoặc 23/9. Riêng các ngày 21 hay 24 rất hiếm gặp.
Ví dụ: tiết Thu Phân rơi vào ngày 24/9 đã xảy ra 1 lần vào năm 1931; dự đoán phải đến 2303 mới xảy ra lần nữa. Còn ngày 21/9 chưa xảy ra nhưng có thể trong cuối thế kỷ này sẽ xuất hiện 2 lần vào các năm 2092 và 2096.
Ngày Thu Phân là ngày đầu tiên của tiết Thu Phân. Sau ngày này, ở Bắc bán cầu, Mặt Trời sẽ mọc muộn hơn và lặn sớm hơn, có nghĩa là ngày (thời điểm có ánh sáng Mặt trời) sẽ càng ngắn. Thời tiết cũng trở nên mát và khô hơn.
Thu Phân 2024 rơi vào ngày nào?
Năm nay, tiết Thu Phân bắt đầu vào Chủ nhật 22/9 Dương lịch (tức ngày 20/8 Âm lịch) và kết thúc vào ngày 07/10 Dương lịch (tức ngày 05/9 Âm lịch).
Ngày Thu Phân là ngày đầu tiên của tiết Thu Phân, tức là ngày 22/9 Dương lịch.
Vạn vật thay đổi như thế nào trong Tiết Thu Phân?
Đây là khoảng thời gian mà đặc điểm của mùa thu được thể hiện rõ nét nhất.
Thời tiết
Như đã nói ở trên, bước vào tiết Thu Phân, thời tiết bắt đầu mát mẻ hơn. Trời nắng hanh vàng nhưng khá dễ chịu.
Thời gian ban ngày đúng bằng thời gian ban đêm. Đặc biệt, Mặt Trời cũng mọc ở phía chính Đông và lặn ở phía chính Tây.
Vào chiều tối, nhiệt độ giảm mạnh nên trời lạnh dần về đêm và có thể xuất hiện sương.
Các loài thực vật, động vật
Một số loại cây cối bước vào giai đoạn rụng lá. Tán cây chuyển sang màu đỏ hoặc vàng và khô héo, rơi rụng dần. Nhiều loài thực vật khác cũng phát tán quả, hạt, bào tử sinh sản để duy trì nòi giống.
Với các loài động vật, chúng tận dụng khoảng thời gian ấm áp này dự trữ thức ăn, phát triển lớp lông dày hơn... để chuẩn bị cho mùa đông sắp tới. Một số loài chim di cư bắt đầu hành trình về phương Nam để tìm kiếm nơi ấm áp hơn.
Như vậy, động vật và cây cối đang dần bước vào thời kỳ nghỉ ngơi, tích trữ năng lượng để sẵn sàng cho một chặng đường phát triển mạnh mẽ hơn.
Hoạt động nông nghiệp
Thời gian này, nhiều cây trồng quan trọng như lúa, ngô và các loại củ quả khác cũng vào độ thu hoạch. Ngoài ra, nông dân cũng tiến hành canh tác và chuẩn bị trồng các loại rau mùa cho vụ đông.
Thời xưa, khi kỹ thuật canh tác còn lạc hậu, nông dân không lao động vào thời điểm này. Vì thế, tiết Thu Phân có tên gọi khác là "nông nhàn". Còn ngày nay, khoa học kỹ thuật phát triển phục vụ sản xuất nông nghiệp, nông dân dần phân bổ vụ mùa phù hợp hơn.
Đối với những hộ gia đình, cơ sở chăn nuôi gia súc gia cầm, Thu Phân là khoảng thời gian để tổng vệ sinh chuồng trại và phòng dịch cho vật nuôi, nhằm ngăn chặn các loại virus, vi khuẩn gây bệnh.
Vì vậy, việc này không chỉ tác động trực tiếp đến cuộc sống của người nông dân mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường và kinh tế xã hội.
Đời sống con người
Bước vào tiết Thu Phân, thời tiết tương đối mát mẻ và dễ chịu. Đây cũng là thời điểm các loại vi sinh vật phát triển mạnh khiến con người dễ mắc các bệnh về đường hô hấp, phong hàn, cảm lạnh... Vì vậy, chúng ta cần chủ động điều chỉnh thói quen sinh hoạt để đảm bảo sức khỏe, nhất là với người già và trẻ nhỏ.
Dưới đây là một số biện pháp bảo vệ sức khỏe được khuyến cáo:
- Tham gia các hoạt động thể chất phù hợp như: chạy bộ, đi bộ đường dài, tập yoga... giúp cải thiện tình trạng thể chất và tinh thần.
- Bổ sung nhiều thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch.
- Giữ ấm cơ thể.
- Không nên tắm khuya, tắm nước lạnh...
Phong thủy
Quẻ dịch:
Thu Phân rơi vào tháng 8 Âm lịch. Theo bát quái đồ, Thu Phân nằm trong cung Dậu, thuộc phương vị chính Tây, ứng với quẻ Đoài. Đây là quẻ thuộc hành Kim, mà là Kim âm. Khác với Kim dương của quả Càn, Kim âm của quẻ Đoài chứa nhiều khí âm, tương ứng với tiết trời lạnh, sinh vật ít phát triển.
Trong học thuyết Âm Dương và phong thủy của phương Đông, sự tăng cường của khí âm khi sang tiết Thu Phân là để cân bằng với sự tăng mạnh của khí dương trong suốt những tháng hè trước đó.
Ngoài ra, tháng 8 cũng thuộc quẻ Quán, mặc dù âm khí phát triển khá mạnh nhưng đây vẫn là quẻ tốt, mang lại nhiều may mắn và cát lành cho gia đình.
Tử vi:
Tiết Thu Phân bắt đầu cũng là lúc thực vật chuẩn bị bước vào trạng thái "ngủ đông". Do đó, các nhân tố sinh sôi càng yếu đi, khí lạnh nhiều, âm thịnh.
Những người hợp hành Kim hoặc người mệnh Thủy trong tiết Thu Phân sẽ có những bước phát triển mới. Công việc khởi sắc, mưu sự dễ thành, tâm lý vững vàng và từng bước gặt hái thành quả.
Với những người đang mắc bệnh và cần bổ sung thêm khí Kim, bước vào tiết Thu phân, sức khỏe dần cải thiện, tinh thần phấn chấn hơn.
Ngược lại, với những người kỵ hành Kim như mệnh Mộc hoặc mệnh Hỏa, nên cẩn thận hơn. Tuy không nghiêm trọng những tài vận và sức khỏe có thể chịu một chút ảnh hưởng.
Ngoài ra, theo quan hệ Tam Hợp trong can chi, những người tuổi Sửu và tuổi Tỵ là những người sẽ có nhiều may mắn hơn trong tiết khí này.
Bên cạnh đó, Thu Phân thuộc tháng Dậu theo âm lịch. Những người sinh vào thời kỳ này thường có tính cách lạnh lùng, cứng rắn và mạnh mẽ. Họ sống nội tâm hơn và không thích chia sẻ nhiều về cuộc sống riêng tư của mình.
Nhìn chung, tiết Thu Phân là thời điểm thuận lợi, thích hợp để làm nhiều việc lớn, nhân duyên hanh thông, cuộc đời sung túc, gặp nhiều may mắn.
Một số lễ hội nổi bật trong Tiết Thu Phân
Không chỉ xảy ra những chuyển biến quan trọng trong môi trường, xã hội, hoạt động nông nghiệp hay sức khỏe con người; tiết Thu Phân cũng là thời điểm diễn ra các hoạt động văn hóa nổi bật.
Ngày thu phân - Tết sum vầy của người Nhật Bản
Ngày lễ thu phân (tiếng Nhật: Shūbun no Hi - 秋分の日, tiếng Anh: Autumnal Equinox day) diễn ra vào tháng 9 tại Nhật Bản, được quy định vào năm 1948, và là một trong những ngày lễ quốc dân của xứ sở phù tang.
Vì ngày Thu Phân không cố định, có sự chênh lệch theo mỗi năm từ khoảng ngày 22 - 24/9. Vì vậy, cứ đến ngày 1/2 hàng năm, hội nghị nội các sẽ dựa theo bảng lịch "Rekisho-nenpyo (暦象年表)" do đài thiên văn quốc gia lập nên và quyết định ngày lễ thu phân thích hợp.
Tuần lễ có ngày lễ thu phân được gọi là "Aki higan (秋彼岸)". Mùa xuân cũng có ngày lễ xuân phân, nên tuần lễ có ngày lễ xuân phân thì được gọi là "Haru higan (春彼岸)". Trong đó, từ "Higan (Bỉ ngạn)" trong Phật giáo mang ý nghĩa "thế giới giác ngộ được từ thế giới đầy phiền não", nói đơn giản hơn là "thế giới có các linh hồn của tổ tiên, những người đi trước sinh sống".
Vào dịp này, người dân sẽ đi tảo mộ để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, tưởng nhớ những thành viên đã khuất và quây quần, đoàn thu bên gia đình.
Ngoài ra, vào ngày lễ Thu Phân, người Nhật còn có phong tục ăn bánh Ohagi được làm từ đậu đỏ. Người ta cho rằng, bánh có công dụng trừ ma, nên được sử dụng làm đồ cúng nhằm xua đuổi tà khí.
Lễ hội mừng thu hoạch tại Âu Mỹ
Một số quốc gia Âu Mỹ, mùa thu cũng là mùa thu hoạch chính và diễn ra các lễ hội mừng mùa màng bội thu.
Tại Anh, lễ hội thu hoạch truyền thống được tổ chức vào Chủ Nhật gần "Ngày trăng thu hoạch" (Harvest Moon). Đó là ngày trăng tròn xảy ra gần điểm thu phân (22 hoặc 23 tháng 9) nhất.
Tóm lại, tiết Thu Phân đánh dấu sự chuyển biến quan trọng trong thời tiết, khí hậu và môi trường thiên nhiên. Ngoài ra, đây cũng là dịp diễn ra nhiều sự kiện văn hóa quan trọng, tác động đến đời sống con người.
Đừng quên cập nhật liên tục những bài viết mới nhất, hấp dẫn nhất tại voh.com.vn - Thường thức.
